Boek: Beter leidinggeven? Stop met lineair denken

Dat volgt uit het betoog van Walter Baets in Wie orde zaait zal chaos oogsten, een boek uit 2002 waarvan onlangs een nieuwe, herziene editie is gepubliceerd. Nog meer dan in De meetmaatschappij staat hier het idee centraal dat de werkelijkheid complexer is dan we kunnen bevatten.

Complexiteitstheorie

Baets (o.a. lector Values Based Leadership bij het Kenniscentrum Business Innovation van de Hogeschool Rotterdam) is een wonder van belezenheid en intelligentie. Hij duikt diep in de kwantumfysica, het theorema van Gödel, de complexiteitstheorie van Prigogine, het holisme van Wilber, de agent-based simulaties van Holland, de ideeën over synchroniciteit van Pauli en nog een rits geleerde denkbeelden om aan te tonen dat de werkelijkheid complexer is dan we kunnen bevatten.

Leidinggevenden negeren dit echter, en houden halsstarrig vast aan allerlei ‘lineaire’ regels. Zodoende ontstaat een schijnwerkelijkheid, waarin zij volgens hun kpi’s en andere zelfverzonnen maatstaven het fantastisch doen, terwijl de werkelijkheid hun steeds verder uit de handen glipt. Ze ‘zaaien orde, maar scheppen chaos’. Actuele voorbeelden zijn er volop, denk alleen maar aan de toeslagenaffaire of de manier waarop de boven ons gestelden de coronacrisis hebben proberen te managen.

Verschillende leiderschapsstijlen

Een heilloze weg, aldus Baets. Zijn alternatief – verrassend genoeg een stuk minder genuanceerd dan dat van Van der Kolk met zijn pleidooi voor een balans tussen verschillende leiderschapsstijlen – is: die regels tot een minimum te beperken, mensen meer verantwoordelijkheden geven, en ze stimuleren hun eigen pad te vinden. Coachend leidinggeven dus.

In de woorden van Baets zelf: “Managen vanuit complexiteitsoogpunt komt dus neer op het houden van het bedrijf in zo groot mogelijke beheersbare ‘chaos’, wat ook wil zeggen dat je het systeem zo open mogelijk houdt. Intern moeten dan condities worden gecreëerd waaronder mensen optimaal in een netwerk kunnen werken. Dat houdt in dat er minimale interactieregels nodig zijn, en vooral dat de communicatiekanalen zo goed, snel en ruim mogelijk zijn. De individuen moeten dus ruimte krijgen en zo mogelijk gestimuleerd worden om te leren – zowel de manager als de werknemers. Hiërarchische verhoudingen lijken hierbij niet (meer) te passen.”

Wie orde zaait, zal chaos oogsten van Walter Baets is verschenen bij Bornmeer/Noordboek