HR Summit 2022: ‘Virtuele chirurg’ Shafi Ahmed voorziet transformatie medische zorg

Shafi Ahmed is een oncologisch chirurg met een voorliefde voor ‘cutting edge’-technologieën. Hij is Chief Medical Officer van Doc Health, een app die 24 uur per dag toegang geeft tot klinische zorg. Bovendien is hij oprichter van bedrijven als Virtual Medics (een e-learningplatform voor medisch onderwijs) en Medical Realities (een virtual reality-platform ontwikkeld om chirurgische training te vergemakkelijken).

Het is goed denkbaar dat chirurgen straks met behulp van rotobottechnologie operaties gaan uitvoeren

Hij heeft allerlei functies in de medische sector. En daarnaast is hij ook nog een begenadigd spreker, die de wereld afreist om uiteen te zetten hoe de gezondheidszorg kan worden gemoderniseerd. Vorige week deed hij de Leadership in HR Summit 2022 in Kasteel Kerckebosch in Zeist aan.

Ahmed begint zijn presentatie met een uitleg dat technologische veranderingen heden ten dage exponentieel – versneld – plaatsvinden en niet meer stapsgewijs oftewel lineair. Een voorbeeld? Neem alleen al de snelheid waarmee een technologie werkelijk ingeburgerd raakt. “Vliegen is tegenwoordig ingeburgerd, maar dat heeft wel 1.000 jaar geduurd na de eerste menselijke experimenten om te kunnen opstijgen. Pokemon Go had binnen twee weken 50 miljoen gebruikers.”

Medische opleiding verkorten

Medische opleidingen zijn slecht afgestemd op deze snelle veranderingen. Een studie Medicijnen duurt al gauw zes jaar. Kan dat niet sneller? vraagt Ahmed zich af. “Gezien het tekort aan mensen in de gezondheidszorg zou dat een uitkomst zijn.” Hij gelooft dat de technologie kan worden ingezet om die lange medische opleiding te verkorten – misschien niet als complete vervanging van de huidige opleiding, maar wel op onderdelen.

En wellicht dat het zodoende ook mogelijk is een bredere groep mensen enthousiast te maken voor de studie medicijnen en meer studenten te bereiken – en het tekort aan mensen iets terug te dringen. Terwijl de kwaliteit van de opleiding alleen maar toeneemt door inzet van alle geavanceerde middelen.

Virtuele anatomische les

Ahmed staat bekend als de ‘virtual surgeon’, die grote bekendheid heeft verworven met zijn operaties waarbij mensen van over de hele wereld kunnen meekijken, een soort virtuele anatomische les. Soms heeft hij een Augmented Reality-bril op, zodat mensen live kunnen meekijken terwijl hij zijn werk doet – op 14 april 2016 voerde Shafi ’s werelds allereerste AR-operatie uit, primair bedoeld voor medische studenten, maar wereldwijd bekeken door meer dan 55.000 mensen wereldwijd in 140 landen.

Daarnaast heeft hij ook operaties in 3D laten vastleggen, zodat iedereen met een Virtual Reality Bril als het ware kan rondlopen in dezelfde ruimte als Ahmed, en vanuit allerlei hoeken kan kijken hoe hij zijn werk doet. In de toekomst zullen de AR- en VR-brillen overigens plaatsmaken voor contactlenzen en die op termijn misschien wel voor implantaten, zodat het nog makkelijker wordt om de virtual surgeon te volgen. En om gebruik te maken van allerlei andere geavanceerde toepassingen.

Permanent online

Zeker wanneer de metaverse echt van de grond komt zullen AR en VR een hoge vlucht nemen. In de metaverse vloeien de virtuele en de echte wereld ineen. Je begeeft je dan niet in één van beide werelden, maar in beide tegelijk. In de toekomst zijn we wellicht zelfs permanent online. In deze wereld krijgt een arts via zijn bril, lenzen of implantaat een doorzichtige foto of film geprojecteerd over de anatomie terwijl hij een patiënt onderzoekt, zodat hij een goede diagnose kan stellen – ook als hij niet zes jaar lang colleges heeft gevolgd.

En kan een chirurg tijdens een operatie even achtergrondinformatie opvragen over het orgaan waarin hij wil snijden. Of kan hij – zoals Ahmed nu al doet – raad inwinnen bij collega’s, die via hun avatars in dezelfde operatieruimte als hij aanwezig zijn, al is het dan virtueel. En na afloop kan hij met z’n patiënten contact onderhouden via een scherm of een bril, zonder dat hij bij hen aan het bed hoeft te staan. Desnoods zelfs in een andere taal, want de vertaling wordt direct voor zijn ogen geprojecteerd.

Beter dan arts

Het ineenvloeien van de werkelijke en de virtuele wereld en andere technologische ontwikkelingen kunnen ook elders binnen de gezondheidszorg grote gevolgen hebben, met ook daar ‘minder mensen’ en ‘betere zorg’. Zo is in de medische sector het gebruik van data en data-analytics in opkomst. Ahmed beschouwt data als een ‘derde venster op de mensheid’, naast de microscoop en de telescoop.

Steeds meer mensen verzamelen data over zichzelf en proberen op basis van die data gezonder te leven. De ‘quantified self’ verrijst: iemand die zijn gezondheid in eigen hand neemt, geleid door de data die zijn smartphone, smartwatch en andere apparaten aandragen.

Nu al presteren computersystemen beter dan gediplomeerde artsen, bijvoorbeeld als het gaat om het opsporen van kanker

Ook in de professionele gezondheidszorg worden enorme hoeveelheden data verzameld en opgeslagen. Naast de standaard klinische en demografische data neemt het volume aan medische beelden zoals MRI, CT en PET exponentieel toe, terwijl de kosten van het sequensen van DNA snel dalen. Doordat ze toegang hebben tot al deze patiëntdata en kennis hebben van de medische literatuur, zullen digitale expertsystemen in toekomst steeds beter diagnoses kunnen stellen en behandelingen aanbevelen.

Mogelijk zelfs in plaats van artsen, al lijkt het waarschijnlijker dat ze eerder als aanvulling zullen worden gebruikt, om menselijke beslissingen te ondersteunen. Nu al presteren computersystemen vaak beter dan gediplomeerde artsen, zeker als het gaat om het opsporen van kanker – zonder moeite ontdekken ze vlekjes die voor mensen nauwelijks waarneembaar zijn.

Robotchirurgie

Een andere ontwikkeling waar Ahmed hoge verwachtingen van heeft is robotisering. Zo denkt hij dat het goed is mogelijk dat steeds meer onderdelen van het menselijk lichaam door robots zullen worden gefabriceerd – niet alleen zoals nu de kunstheup of -knie, maar complete handen en andere lichaamsdelen. Het zou tot de verrijzenis van de androïde kunnen leiden, de mens-machine.

Waarschijnlijk nog belangrijker is de opkomst van robotisering in combinatie met die van steeds krachtiger verbindingen (5G met name) waardoor mensen en machines steeds nauwer met elkaar verweven raken en steeds meer informatie kunnen uitwisselen. Zodoende is het goed denkbaar dat chirurgen straks met behulp van rotobottechnologie operaties gaan uitvoeren.

“Auto’s worden ook door robots gemaakt, en daar komt ook chirurgische precisie bij kijken”

Misschien zelfs op afstand, waarbij de chirurg een robotarm kan bedienen zonder in de operatiekamer aanwezig te hoeven zijn. Of misschien gaat de robot zelf wel operaties uitvoeren, oppert Ahmed. “Veel mensen vinden dat eng. Maar waarom? Auto’s worden toch ook door robots gemaakt, en daar komt toch ook chirurgische precisie bij kijken. En er is niemand die een auto die door een robot is gemaakt wantrouwt.”

Tot slot 3D-printing: nog zo’n veelbelovende trend. Kronen en bruggen worden al enkele jaren in 3D-geprint, op basis van scans die de tandarts opstuurt. En straks? Wie weet, is het mogelijk om organen te printen. En om die dan via drones te laten bezorgen in het ziekenhuis. Sneller dan via de traditionele weg – want al is de zelfrijdende auto straks misschien ingeburgerd, het ziet er niet naar uit dat de ouderwetse drukte in de stad en de toevoerwegen in de toekomst zal verdwijnen.