Marianne van Woerkom, hoogleraar Positieve Psychologie: “Beschouw stress niet als een individueel probleem”

1,6 miljoen mensen die last van stress hebben? “Dat zijn er een heleboel”, reageert prof. dr. Marianne van Woerkom, hoogleraar Positieve Psychologie aan Tilburg University.

“Structurele stress zou geen normaal onderdeel van werk moeten zijn. In zekere zin is elke werknemer met burn-out gerelateerde klachten er natuurlijk een teveel, niet alleen omdat het individuen kan beschadigen, maar ook omdat veel sectoren al met een hoge werkdruk kampen vanwege de arbeidstekorten en dit de druk alleen maar opvoert.”

Onduidelijke oorzaak

Het TNO geeft in z’n Factsheet werkstress’  geen duidelijke verklaring waardoor het aantal zo hoog is, en evenmin waardoor het aantal stijgt. Opmerkelijk is wel dat 42 procent van de werknemers een gebrek aan autonomie ervaart.

Is dat misschien een oorzaak? “Een gebrek aan autonomie kan zeker een belangrijke oorzaak zijn. Ik denk trouwens dat je autonomie breed moet interpreteren en dat het soms ook over ervaren autonomie gaat. Heb je het gevoel dat je op je werk jezelf kan zijn, dat je wordt gewaardeerd om wie jij bent en dat je je functie ook op jouw eigen manier kan invullen? Als dit het geval is dat zal het werk je minder moeite kosten en meer plezier opleveren, wat je vervolgens weer beschermt tegen overmatige stressgevoelens.”

Rol werkgever

Van Woerkom ziet een duidelijke rol voor werkgevers weggelegd om de stress op het werk tegen te gaan.

“Mentale gezondheid wordt nog te vaak als een individueel probleem gezien, terwijl er allerlei structurele factoren in de werkomgeving, zoals te hoge taakeisen, te weinig autonomie en conflicten met leidinggevenden of collega’s aan bij kunnen dragen.” Het is aan de werkgever om daar wat aan te doen. zegt ze. En: “Zolang deze niet worden aangepakt is het dweilen met de kraan open.”

Positieve psychologie

Van Woerkom houdt zich al zo’n 20 jaar bezig met onderzoek naar stress op de werkvloer, en is tot het inzicht dat er inzichten aan de positieve psychologie kunnen worden ontleend om stress tegen te gaan. “De positieve psychologie gaat ervan uit dat geen probleem altijd in dezelfde mate aanwezig is. De symptomen zullen dus in de tijd fluctueren, en op sommige momenten oplaaien, terwijl ze op andere momenten nagenoeg afwezig zijn.”

Deze fluctuaties zijn interessant om te bestuderen: “Hoe zijn de omstandigheden wanneer de stress (even) afwezig is? Zou je die omstandigheden vaker kunnen repliceren?”

“Daarnaast is er juist ook aandacht voor positieve emoties en het inzetten van de sterke kanten en talenten van werknemers, omdat deze zeker zo belangrijk zijn als de afwezigheid van negatieve ervaringen voor het algehele gevoel van welbevinden op het werk. In het geval van bijvoorbeeld burn-out gerelateerde klachten kan het heel goed helpen om na te gaan: wat zijn iemands sterke kanten, waar krijgt iemand energie van en hoe kan de werkgever hier meer ruimte voor bieden? Dat kan de sleutel tot de oplossing van het probleem opleveren.”