“Chaos Schiphol mede een gevolg van doorgeschoten flexibilisering”

De belangrijkste oorzaak van het ‘reizigersinfarct’ op de luchthaven van de afgelopen dagen was het tekort aan beveiligingspersoneel om de handbagage- en reizigerscontrole uit te voeren. De meeste Schiphol-beveiligers werken voor onderaannemers die weinig rekening houden met specifieke roosterwensen, zoals het afstemmen van de werktijden op basisschool en kinderopvang. Tijdens de coronacrisis zijn veel beveiligers vertrokken en niet teruggekeerd. Aldus de Volkskrant, in het artikel ‘Reizigersinfarct op Schiphol is de zoete wraak van de flexwerker’.

Coronacrisis

Ook is er een tekort aan andere flexwerkers, merken de luchtvaartmaatschappijen en de luchthaven. Luchtvaartbedrijven ontdeden zich van hun flexibele schil, aldus de Volkskrant. Zo riep KLM veel platformmedewerkers (die bagage en vracht in- en uitruimen en de trappen aansluiten waarmee passagiers uitstappen) niet meer op toen tijdens de coronacrisis het vliegverkeer zo goed als stil kwam te liggen. Maar: “Nu half Nederland plotseling weer met vliegvakantie wil, worden deze voormalige medewerkers node gemist.”

Op termijn is de oplossing volgens de krant simpel: loonsverhoging en betere arbeidsvoorwaarden. Maar of dat erin zit? Vliegmaatschappijen en luchthavens houden de prijs van tickets graag laag, om consumenten die goedkoop op vliegvakantie willen tegemoet te komen. Zij besteedden daarom in de afgelopen jaren steeds meer werk uit aan onderaannemers, om zeker te zijn dat ze zo min mogelijk hoefden te betalen aan koffersjouwers en beveiligers.

‘Schiphol doet z’n best’

In werkelijkheid ligt het iets genuanceerder, zegt Kees Blokland, voorzitter van de Stichting Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Hij wijst erop dat Schiphol zich sterk heeft ingezet voor het in maart afgesloten akkoord voor een sector CAO passagiers- en bagage-afhandeling. Het gemiddelde uurloon stijgt de komende drie jaar van 11,80 naar 14 euro per uur. Ook krijgen de medewerkers vanaf volgend jaar een vaste onregelmatigheidstoeslag voor nachtwerk en werken op feestdagen. “Schiphol heeft dus juist z’n best gedaan om de wantoestanden tegen te gaan.”

Of Schiphol ook de lonen van de beveiligers wil verhogen is onbekend. Maar volgens Blokland zien Schiphol en de KLM – beide ondertekenaars van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag – in dat ze moeten oppassen voor ‘verkeerde concurrentie’ op arbeidsvoorwaarden, waarmee een ‘race to the bottom’ wordt uitgelokt. “De vakbonden hebben hierover ook terecht aan de bel getrokken.”

Maatschappelijk probleem

“De doorgeschoten flexibilisering komt overal voor; het is eerder een breed maatschappelijk probleem dan alleen een probleem van KLM of Schiphol. In allerlei sectoren is de flexibele schil groter dan de 5 tot 10 procent die meestal wenselijk is, en vindt een verkeerde concurrentie op arbeidsvoorwaarden plaats”, aldus Blokland.

“Wel kun je je afvragen of Schiphol en KLM deze drukte niet hadden kunnen zien aankomen. Maar dat is een operationele kwestie. Dat is toch iets anders dan de vraag of de lange rijen te maken hebben met de verkeerde concurrentie waaraan de luchtvaartbedrijven zich zouden hebben overgegeven.”