Toppresteerders lijden meer onder stressklachten: hoe houd je toptalent toch mentaal gezond?

Gelukkig kunnen HR-professionals en teamleiders helpen mentale uitdagingen bij high performers te voorkomen. Dit is in iedere organisatie belangrijk, maar in het bijzonder bij organisaties met relatief veel toppresteerders.

De oorzaak ligt bij een combinatie van bedrijfsgewoontes en eigen werkgewoontes van toppresteerders

Denk aan organisaties in de financiële sector, de advocatuur en consultancy’s. We spraken Eva Rüger, psycholoog bij OpenUp, over het mentaal welzijn van toppresteerders.

Toppresteerders hebben vaker stressklachten

Ondanks hun hoge enthousiasme voor hun baan, voelt meer dan de helft van de toppresteerders zich opgebrand. Volgens recent onderzoek van TNO ervaren jonge werknemers (tussen de 25 en 34 jaar) de meeste werkstress.

De drie factoren die hier het meest aan bijdragen zijn hoge eigen verwachtingen, angst om fouten te maken en hoge werkdruk door te veel of te moeilijk werk. De oorzaak hiervan is gelegen in een combinatie van bedrijfsgewoontes en eigen werkgewoontes van toppresteerders.

Eva Rüger beschrijft de werkgewoontes van toppresteerders die zij vaak in de praktijk tegenkomt als volgt:

• Toppresteerders hebben vaker bewijsdrang, zowel tegenover anderen als zichzelf.
• Een hoog salaris leidt tot prestatiedruk. Als de werkgever – of de klant – grote bedragen betaalt voor hun diensten, voelen werknemers zich minder geoorloofd een off-day te hebben.
• Toppresteerders zijn vaak niet alleen ambitieus op werk, maar ook in hun privéleven. Ze willen ook een triatlon volbrengen, een meesterwerk schilderen of een berg beklimmen. Rust is hieraan ondergeschikt.

Daarnaast zijn er een aantal bedrijfsgewoontes die – vaak onbedoeld – stress veroorzaken bij toppresteerders.

• High perfomers krijgen meer en lastiger werk toegewezen.
• Toppresteerders wordt vaker om hulp gevraagd.
• Toppresteerders worden geacht andere werknemers te ondersteunen.
• Er heerst een cultuur waarin het bespreken van stress, mentale uitdagingen en gevoelens geen plek heeft.
• Overwerken wordt als inherent onderdeel van het werk beschouwd of zelfs toegejuicht.
• Er geldt een zogenaamd up-or-outsysteem (je maakt promotie, of je mag vetrekken) of werknemers strijden om dezelfde promotieplek.

Herken stress en mentale uitdagingen bij toppresteerders

Je bent als HR-professional of manager geen helderziende. Hoe goed je ook je best doet en hoeveel trainingen je ook volgt in het herkennen van stress en mentale uitdagingen, je ziet de signalen niet altijd. Daarom is het bovenal wenselijk dat medewerkers zich gesteund voelen om openlijk te praten over hun gevoelens. Zodat ze zelf aangeven wanneer het even niet goed gaat.

Tegelijkertijd kun je zelf op de volgende signalen van stress en mentale uitdagingen letten:

• Weinig betrokkenheid tonen tijdens vergaderingen en activiteiten
• Fysiek afwezig zijn bij sociale activiteiten
• Dromerig en afwezig overkomen
• Vergeetachtig overkomen en slordigheidsfouten maken
• Een lagere productiviteit
• Snel geïrriteerd raken
• Slecht omgaan met feedback
• Een hoog aantal ziekmeldingen
• Klagen over hoofdpijn, nekpijn, rugpijn, moeheid en slecht slapen

Het is waardevol om niet alleen zelf op de hoogte te zijn van deze signalen, maar iedere werknemer te trainen in het herkennen ervan. Het is voor teamleden onderling soms makkelijker een oogje bij elkaar in het zeil te houden dan voor jou als leidingegevende of HR-manager.

Help toppresteerders stress en mentale uitdagingen te voorkomen

Als de genoemde signalen van stress en mentale uitdagingen zich voordoen is het eigenlijk al te laat. Het liefst wil je zulke uitdagingen natuurlijk voorkomen. Hoe doe je dat?

1. Stimuleer openheid over gevoelens

In een veilige, open en transparante bedrijfscultuur voelen werknemers zich gesterkt om over hun gevoelens te praten en aan de bel te trekken als ze met stress kampen. Lees meer over de impact van de bedrijfscultuur in je organisatie op het mentaal welzijn van medewerkers.

2. Wees als organisatie ook open over gevoelens

Goed voorbeeld doet goed volgen. Gebruik nieuwsbrieven, videoboodschappen, interne podcasts, het intranet, screensavers en bedrijfsspeeches om verhalen van collega’s en hun uitdagingen te delen. Geef hierin voldoende ruimte aan mensen in hogere posities. Zij hebben een voorbeeldfunctie.

3. Maak ‘openheid en transpartantie’-meetings wekelijkse routine

De Boston Consultancy Group vraagt medewerkers wekelijks een survey in te vullen over hun energielevel en gevoelens. Deze worden met het team besproken. Tijdens deze meetings wordt er niet over de werkinhoud gepraat!

Laat periodiek een professional aansluiten bij deze meetings. Bijvoorbeeld een organisatiepsycholoog.

4. Laat toppresteerders (zo nu en dan) zelf hun taken en projecten kiezen

Lastige taken gaan vaak naar toppresteerders. Dat kan tot stress leiden. Door toppresteerders mee te laten beslissen in hun takenpakket en projecten, kunnen zij zelf een ‘pauze’ inlassen als hun mentaal welzijn daarom vraagt.

5. Kies secundaire arbeidsvoorwaarden gericht op mentaal welzijn

Bied naast voldoende vakantiedagen en periodiek langer verlof een serieus pakket aan extra voorwaarden. Denk aan toegang tot psychologen, een sportabonnement, een abonnement op een mediatieapp, kooklessen voor een gezonde levensstijl en financiële coaching.

6. Kies een ‘no questions asked’-beleid voor extra vrije dagen

Als iemand aangeeft zich niet fijn te voelen, geef diegene dan direct vrij zonder uitgebreide uitleg te verwachten. Spreek af de volgende dag verder te praten. Blijkt de mentale staat van de werknemer niet optimaal, wees dan ook soepel met het geven van meer vrije dagen.

7. Weg met overwerken als de norm

Een nacht doorwerken is niet tof (en net zo goed voor de kwaliteit als dronken werken). Een no-go dus. Uiteraard vergen sommige projecten een extra push richting de eindstreep. Maar wanneer je werken in de avonduren en weekenden standaard van je werknemers verwacht, dan mag je ook stress en mentale klachten bij hen verwachten.

8. Evalueer stressvolle elementen in de organisatie

Onderzoek binnen je organisatie welke factoren werknemers als stressvol ervaren. Evalueer of deze factoren je organisatie nog dienen of juist tegenzitten. Is een up-or-outsysteem optimaal? Levert de hiërarchie binnen het bedrijf stress op? Zijn er tijdrovende randtaken die elders kunnen worden belegd?

9. Geef één of meerdere ‘you-days’ per jaar

Een you-day, mental health-day – of welke titel je er ook op plakt – kun je in tegenstelling tot een vakantiedag à la minute opnemen. Bedenkt iemand ’s ochtends een adempauze (of misschien wel een dagje uit nodig te hebben? Dan is een whatsappje richting het team voldoende. De werknemer hoeft verder geen uitleg te geven.

High performers zijn van ongekende waarde voor organisaties. Laten we dat zo houden door stress en mentale uitdagingen te voorkomen.