Onderzoek: aandachtig luisteren naar medewerkers bepalend voor succes leiderschapsstijl

Wanneer heeft leiderschap nu werkelijk een positieve invloed op medewerkers? Daar is al veel over gezegd en geschreven. Voor de Vlaamse onderzoekster Anouk Decuypere was dit aanleiding om het verlossende antwoord te zoeken in al de brei aan onderzoeken over dit onderwerp. Hoe ziet het leiderschap eruit dat aanslaat in elke organisatie?

Elke leider kan het leren. En als je het kan leren, zijn er ook handvatten mogelijk.

Anouk Decuypere, postdoctoraal onderzoeker aan Universiteit Antwerpen en docent leiderschap, promoveerde op een onderzoek naar leiderschap in hybride tijden. Daarin heeft ze zes studies bestudeerd naar rond leiderschap, welzijn van leiders en aandachtige communicatie.

Een werkelijke bijdrage aan de medewerker

Dat speurwerk leverde ook iets op, want Decuypere vond het antwoord op de vraag wanneer een leider werkelijk bijdraagt aan een gezonde en gelukkige medewerker die tot goede prestaties in staat is.

Het uitgangspunt van haar studie was dat leiderschap niet aangeboren is. Elke leider kan het leren. En als je het kan leren, zijn er ook handvatten mogelijk. Bij leiderschap gaat het om focus op gedeeld gedrag, goed sturen op bevlogenheid en het bewaken van het eigen welzijn. Daarmee kunnen leidinggevenden een positieve en productieve werkomgeving creëren.

Veilig en sterk betrokken voelen

Het kenmerk daarvan is dat werknemers zich veilig en sterk betrokken voelen. De sleutel hiertoe is aandachtige communicatie. Volgens de onderzoekster besteden leidinggevenden het grootste deel van hun tijd aan communicatie met medewerkers. Het vermogen om aandachtig te zijn in een gesprek met een medewerker geldt als een gedragsbouwsteen die het potentieel heeft om verschillende positieve leiderschapsstijlen te versterken.

Wanneer leidinggevenden bewust tijd en aandacht besteden aan gesprekken met medewerkers verbetert niet alleen de relatie, maar versterkt ook het welzijn binnen teams. Nieuw is die aanbeveling niet, maar het verschil met de vele adviezen hierover is dat Decuypere dit heeft weten aan te tonen in haar onderzoek.

Uit het onderzoek van Decypere blijkt dat aandachtige communicatie van de leider zowel de psychologische behoeftebevrediging, als scores op psychologische voorwaarden voor bevlogenheid verbetert. Communicatie vermijdt de negatieve effecten van een gebrek aan aandacht. Daarnaast gaat de kwaliteit van de professionele relatie erop vooruit.

Wat verder bepalend is voor het resultaat van leiderschap is de focus op moraliteit en rolmodelgedrag. Die bepaalt of medewerkers geraakt worden door hun leider. Leidinggevenden die ethische keuzes maken en deze actief uitdragen, inspireren hun medewerkers en versterken hun betrokkenheid.

Autonomie, competentie en verbondenheid

Verder is het vervullen van de psychologische behoeften van werknemers van groot belang. Decuypere benadrukt dat autonomie, competentie en verbondenheid cruciale factoren zijn die direct door leidinggevenden kunnen worden beïnvloed.

Bijvoorbeeld door meer vrijheid te geven in hoe medewerkers hun doelen bereiken, hun competenties te versterken via training en feedback en positieve sociale interacties te stimuleren. Daarmee creëren leidinggevenden een omgeving waarin werknemers floreren.

5 paden om bevlogenheid te stimuleren

Volgens Decuypere is er niet een bepaalde stijl die leiders bij voorkeur moeten hanteren. Ze schetst in haar proefschrift vijf paden die leidinggevenden kunnen bewandelen om bevlogenheid onder werknemers te stimuleren:

1. Het motivationele pad: Door psychologische behoeften te vervullen en medewerkers vragen te laten beantwoorden, zoals “Hoe zinvol is mijn werk?”, kunnen leidinggevenden bevlogenheid vergroten.
2. Het praktische pad: Balans tussen uitdagende werkeisen en voldoende hulpbronnen is essentieel. Regelmatige gesprekken over werkdruk kunnen hierbij helpen.
3. Het affectieve pad: Positieve emotionele dynamieken binnen teams versterken, en snel ingrijpen bij negatieve emoties, zijn cruciaal.
4. Het cognitieve pad: Het regelmatig uitwisselen van informatie, hulpbronnen en feedback tussen leidinggevenden en medewerkers bevordert bevlogenheid.
5. Het gedragsmatige pad: Leidinggevenden die zelf bevlogen zijn en zorgen voor hun eigen welzijn, stralen dit uit naar hun team. Door zich te richten op hun eigen psychologische behoeften, kunnen leidinggevenden niet alleen hun eigen welzijn verbeteren, maar ook dat van hun team.