Uitval en verzuim dreigt voor steeds meer multi-jobbers – 1 op de 10 werknemers zit klem

Tien procent van de werkenden combineert twee of meer banen. Hun positie op de arbeidsmarkt wordt steeds penibeler. Steeds minder van hen hebben geen vaste baan. Zij hebben gemiddeld een lager inkomen en twee keer zoveel kans om in armoede te belanden als werkenden met één baan. Dat blijkt uit onderzoek van Wieteke Conen en Paul de Beer van de Universiteit van Amsterdam. Hun onderzoek ‘Kwaliteit van combinatiebanen’ gaat over de verschillen in samenstelling en kwaliteit van combinatiebanen tussen Nederland en andere landen.

Positief fenomeen of symptoom van precair werk

Multi-jobbers zijn werkenden die twee of meer banen combineren. Dat worden er steeds meer. Naar schatting heeft momenteel één op de tien Nederlandse werkenden twee of meerdere banen, aldus Conen en De Beer. Dat is meer dan gemiddeld in Europa. Niet duidelijk is of een toename van multi-jobbers vooral moet worden gezien als een positief fenomeen – een verrijking van de persoonlijke ervaringen – of als een symptoom van een toename van precair werk.

Vrouwen combineren relatief vaak een tijdelijk contract met een tweede baan en mannelijke multi-jobbers zijn vaker werkzaam als zelfstandige in hun eerste baan. Het aandeel multi-jobbers met een vaste baan neemt af, zowel in Nederland als elders. Opvallend daarbij is dat in Nederland die afname beduidend groter is dan elders.

Multi-jobbers verdienen ruim een vijfde lager

In Nederland hebben multi-jobbers gemiddeld een lager inkomen en twee keer zoveel kans om in armoede te belanden als werkenden met één baan. Weliswaar combineert één op de drie multi-jobbers meerdere banen van goede kwaliteit, maar daarentegen heeft een even zo groot deel twee banen die juist geen goed loon hebben en weinig zekerheid bieden. Gemiddeld is het brutoloon van multi-jobbers ruim een vijfde lager dan van mensen met één baan. Hun situatie is daarom precair, aldus de onderzoekers.

Arbeidsvoorwaarden verbeteren met Wet

De bevindingen van de twee onderzoekers vallen samen met de inwerkingtreding Wet implementatie richtlijn transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden. De belangrijkste wijzigingen zijn de bepalingen met betrekking tot het door de werkgever aan de werknemer kosteloos ter beschikking stellen van verplichte opleidingen, het verbod op het belemmeren van nevenarbeid en de mogelijkheid voor de werknemer om een verzoek te doen voor meer voorspelbare arbeidsvoorwaarden. De wet heeft als doel om arbeidsvoorwaarden van werknemers te verbeteren door transparantere en meer voorspelbare arbeidsvoorwaarden te bevorderen en te zorgen voor meer aanpassingsvermogen op de arbeidsmarkt.

Meerdere deeltijdbanen voor voldoende inkomen

De nieuwe wet gaat evenwel niet direct in op de situatie van de multi-jobbers, terwijl het verschijnsel omvangrijk is, gezien vanuit Europees perspectief. In Nederland hebben meer multi-jobbers te maken met een onzekere arbeidsmarktpositie dan in de rest van Europa. Dit komt wellicht doordat relatief veel Nederlandse multi-jobbers in hun eerste baan als zelfstandige werken of twee kleine deeltijdbanen combineren, suggereren de onderzoekers.

Sommige mensen zien meerdere banen misschien als verrijking. Maar toch vermoeden de onderzoekers dat de meeste mensen in Nederland simpelweg meerdere banen nodig hebben om voldoende inkomen of zekerheid te hebben.

Werkenden die banen combineren worden zwaar belast en ervaren een hoge werkdruk

Organisaties hebben vaak nog weinig oog voor mensen die meerdere banen hebben, anders dan mensen die bijvoorbeeld zorgverlof opnemen. Roosterwijzigingen in de ene baan kunnen grote gevolgen hebben voor de tweede baan. Dit geldt in het bijzonder voor werknemers met een variabele arbeidsduur of een oproepcontract die meer uren stand-by moeten zijn dan zij feitelijk werken. Werknemers met meerdere banen kunnen zich zwaar belast voelen en een hoge werkdruk ervaren. Leidinggevenden en personeelsmanagers zouden hiervoor meer oog moeten hebben.

Overigens heeft het voor een organisatie ook voordelen om multi-jobbers aan het werk te hebben. Als werknemers in één baan nieuwe vaardigheden ontwikkelen, kan ook de andere werkgever daarvan profiteren. Daardoor wordt synergie of verrijking gecreëerd, aldus de onderzoekers.

Wieteke Conen is onderzoeker bij AIAS-HSI/ Universiteit van Amsterdam. Paul de Beer de Beer is hoogleraar arbeidsverhoudingen bij AIAS-HSI/ Universiteit van Amsterdam.