Banenafspraak in 2023 niet gehaald – werkgevers: wel geschikte banen, maar geen kandidaten

Alle betrokkenen beloven beterschap. Werkgevers, brancheorganisaties, gemeenten en UWV hebben recent overlegd over nieuwe initiatieven om werknemers met een arbeidsbeperking en werk beter bij elkaar te brengen.

Jaar in jaar uit moeten er banen bijkomen, tot het streefgetal is gehaald

Dat is een hoopgevend vervolg op de teleurstellende cijfers over de werkkansen voor mensen met een arbeidsbeperking. De doelstelling van werkgevers om vorig jaar 105.000 extra banen te realiseren voor mensen met een arbeidsbeperking is niet gehaald.

Afspraken niet gehaald

Met name werkgevers in de marktsector slaagden er niet in om de afgesproken 80.000 extra banen te scheppen. De teller is blijven steken op 74.000. Dit blijkt uit de voortgangsrapportage die staatssecretaris Jurgen Nobel van Participatie en Integratie naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Het gaat hier om banen die in ruim dertien jaar gecreëerd hadden moeten worden voor mensen met een arbeidsbeperking. Jaar in jaar uit moeten er banen bijkomen, tot het streefgetal is gehaald. De afspraak daarvoor was gemaakt in 2013, toen werkgevers en overheid hiertoe een sociaal akkoord sloten. In dat jaar waren er ruim 75.000 banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Eind 2023 hadden dat er 160.844 moeten zijn.

Vacatures blijven openstaan

Maar in 2023 bleef de banengroei voor mensen met een arbeidsbeperking voor het eerst achter bij het streefgetal. Nog geen vijfduizend banen kwamen er bij. Zo mogelijk nog ernstiger is dat er vacatures open blijven staan voor de doelgroep.

Volgens een analyse stromen er steeds minder mensen in met een zogenaamde WSW-indicatie, vernoemd naar de Wet Sociale Werkvoorziening. Toch horen er kandidaten bij de vleet te zijn om aan het werk te helpen. De doelgroep van mensen met een arbeidsbeperking heeft een omvang van 265.000.

Een gemiste kans

Dat die groep onvoldoende gemobiliseerd wordt, verbaast de werkgevers allerminst. VNO-NCW en MKB-Nederland geven al langer aan dat het voor werkgevers steeds moeilijker is om kandidaten te vinden.

De banen voor de doelgroep liggen klaar, maar zestig procent van de werkgevers krijgt ze niet gevuld

Een gemiste kans, volgens de werkgeversorganisaties, want er is in deze krappe arbeidsmarkt werk genoeg. Bovendien is er commitment bij bedrijven. De banen voor de doelgroep liggen klaar, maar zestig procent van de werkgevers krijgt ze niet gevuld.

Onvoldoende ondersteuning geboden

Onderzoek van de Arbeidsinspectie wijst naar het UWV en de gemeenten. Die bieden onvoldoende ondersteuning om mensen met een arbeidsbeperking naar werk te begeleiden.

De werkgeversorganisaties hebben al eerder aangegeven dat het van cruciaal belang is dat UWV en gemeenten kandidaten beter bij werkgevers in beeld brengen. Ze moeten verder inzichtelijk maken wat mensen met een arbeidsbeperking kunnen, willen en nodig hebben om de stap naar werk te maken. Dat gebeurt nu onvoldoende.

Ook constateren VNO-NCW en MKB-Nederland dat werknemers te snel voor werk worden afgeschreven, terwijl met goede begeleiding vaak meer mogelijk is om ze naar werk te begeleiden. Uit een eerdere analyse blijkt dat een aanzienlijk deel van de resterende doelgroep als ‘niet direct bemiddelbaar’ wordt beoordeeld door de uitvoerende instanties.

Onvoldoende middelen beschikbaar

Verder bestaan er grote verschillen in de prioriteit die gemeenten aan de banenafspraak geven. Sommige gemeenten wijzen geen of onvoldoende middelen toe voor instrumenten zoals loonkostensubsidie waardoor mensen de stap naar werk niet kunnen zetten. Ook dat is een gemiste kans. Werkgevers zijn voor een succesvolle uitvoering van de banenafspraak (mede) afhankelijk van een constructieve samenwerking met UWV en gemeenten.

Maar alleen goede wil en betere afstemming is wellicht niet voldoende. Werkgeversvereniging AWVN wijst erop dat er ook naar andere groepen werknemers moet worden gekeken die in een kwetsbare positie verkeren, en niet alleen mensen die vallen onder WSW. Vraag is of dit nog gekoppeld moet worden aan de huidige banenafspraak die in 2026 afloopt, of dat er nieuwe afspraken tot stand moeten komen.