CAO-tool houdt senior gezonder, productiever en gelukkiger

“De regeling werd ingevoerd in 2014, toen de instroom van jongeren stagneerde omdat ouderen langer moesten doorwerken en er ook nog eens vacaturestops kwamen,” zegt Tinka van Vuuren, bijzonder hoogleraar Vitaliteitsmanagement aan de Open Universiteit. Deze zogenaamde Generatiepact-regeling heeft sindsdien geleid tot het beter beheersen van de werkdruk bij ouderen en tot instroom van jonge medewerkers. Dat blijkt uit een reeks van 5 casestudy’s, gepubliceerd in Tijdschrift voor HRM (10-08-2020). 

Bovendien maakt de regeling de betrokken oudere medewerkers meer gemotiveerd, laat ze beter reflecteren op hun mogelijkheden en competenties, en bewuster omgaan met hun werk/privébalans. “Daarmee lijkt de regeling bij de onderzochte organisaties ook te hebben bijgedragen aan de duurzame inzetbaarheid van de oudere werknemers in bredere zin”, aldus de hoogleraar. Zij deed hiervoor – in opdracht van Loyalis Kennis & Consult – vier casestudy’s. De vijfde casestudy werd verricht door Klaske Veth, lector Duurzaam HRM bij Hanzehogeschool Groningen. 

Doorstroom arbeidsmarkt bevorderen 

Nog altijd hebben zowel jongere als oudere medewerkers een lastige positie op de arbeidsmarkt. Oudere medewerkers moeten langer doorwerken, terwijl jongeren steeds minder gemakkelijk aan een vaste baan komen en flexibele banen moeten accepteren. Voor beide groepen staat de duurzame inzetbaarheid onder druk. Het Generatiepact werd destijds mede op initiatief van de vakbonden ontwikkeld als cao-instrument om de doorstroom op de arbeidsmarkt op gang te houden. Aanvankelijk werd het instrument alleen bij gemeentelijke overheden ingevoerd, later volgde onder meer de metaalsector. 

Doel van het instrument is oudere medewerkers minder laten werken met een gedeeltelijke financiële compensatie. De hierdoor ontstane ruimte in de formatie wordt vervolgens gebruikt om jongere medewerkers te werven. Van Vuuren: “Dit kan op meer manieren worden ingevuld: bijvoorbeeld met een 60/80/100-regeling voor de oudere medewerkers: 60% werken, 80% inkomen en 100% pensioenbijdrage. Of bijvoorbeeld met een 80/90/90-regeling: 80% werken, 90% inkomen en 90% pensioenbijdrage.”

Verminderde werkdruk

“Uit de casestudies blijkt dat we over het algemeen voorzichtig kunnen stellen dat het Generatiepact niet alleen de werkdruk verminderde, maar ook de werkinhoud en de perceptie van de werkgever positief veranderde. Het Generatiepact heeft daarom ook een vitaliserend karakter door de kansen voor oudere medewerkers te vergroten.”

Dat resulteert in oudere medewerkers die tot hun pensioen gezonder, productiever en gelukkiger zijn. Omdat de casestudy zich beperkt tot werknemers van vijf publieke en maatschappelijke instellingen, houden de onderzoekers een slag om de arm voor de positieve effecten van het instrument in andere sectoren. 

Nieuwe formatieplaatsen

Of de regeling succesvol is, hangt van verschillende factoren af. Onder meer van de mogelijkheden die de oudere medewerker krijgt om daadwerkelijk taken te kunnen overdragen. Als dat niet kan, dan neemt de werkdruk alleen maar toe. 

“Het succes staat of valt verder onder andere met de omvang van de afdeling waar zo’n regeling wordt toegepast. Er moeten voldoende taken worden overgedragen om daarmee nieuwe formatieplaatsen te kunnen creëren. Dat kan in de praktijk nogal een puzzel zijn. Maar met deskundige begeleiding is dat vaak wel op te lossen.”