Fotografie: Anko Stoffels

In een crisis neemt de angst toe. Mischa’s spreekkamer blijft leeg, maar de symptomen zijn overal aanwezig. De samenleving piekert, wordt boos en ligt wakker. Er wordt gezocht naar een schuldige, maar vechten maakt niets beter. Stress blokkeert ons gevoel.

Leiderschap wordt bepaald door de mate waarin wij onszelf en daardoor de ander kunnen kalmeren. Met ratio, feiten en data lukt dat niet. Met aanwezigheid en verbinden met een open geest, een open hart en een open wil lukt dat wel.

Mensen worden niet gemotiveerd door externe controle

Een corporate cultuur die onbedoeld onveiligheid creëert, leidt tot overlevingsgedrag, waarbij mensen elkaar wantrouwen, emotionele nabijheid vermijden en feedback negeren. Het is het onbedoelde gevolg van HR-beleid dat controle probeert te krijgen over zijn ‘human resources’ in tijden van globalisering en digitalisering. 

Performance-managementsystemen, functiehuizen en functiebeschrijvingen, arbeidsrecht en gedetailleerde collectieve bindende afspraken verstikken de medewerker én de organisatie. Het vastleggen van toenemende rechten en plichten creëerde een schijnveiligheid die de levendigheid doodde. Hoe groter het systeem, hoe kleiner de mens. Mensen worden niet gemotiveerd door externe controle, maar door innerlijke compassie van hun omgeving en leidinggevende.

Schijnveiligheid 

Crises zullen er altijd zijn. Bedrijven die beter uit een crisis komen hebben leiders die een gevoel van veiligheid kunnen geven en een organisatiemodel dat wendbaar en zelforganiserend is, en de kracht van het vakmanschap van de mensen die er in werken stimuleert. We doelen hier op psychologische veiligheid, niet de veiligheid van het voortbestaan van een baan of organisatie. De veiligheid om het hier en nu te behouden is ook maar een schijnveiligheid die meestal van korte duur is, en zelden gelukkig maakt.

Leiders herstellen in een crisis de kalmte, blijven verbonden, durven de echte vragen te stellen, sturen niet op controle en creëren een leercultuur. Wederzijdse menselijke kwetsbaarheid is niet zwak, maar verbindt en verbonden maakt sterker. Het kan het antwoord zijn van de HR-professional die geleerd heeft om weer een medemens te worden. Van de survival of the fittest naar the survival of the kindest.

Van the survival of the fittest naar the survival of the kindest

Dat compassie leidt tot effectief leiderschap is niet nieuw, maar wel vergeten. Het was bekend in de Griekse oudheid en het oosterse confucianisme en is de basis van bijna alle religies. We herontdekten het de afgelopen tijd, en compassie wordt weer als bouwsteen voor effectief leiderschap gezien. Het betekent dat wij ons kunnen verplaatsen in het lijden van een ander en zijn lijden willen verlichten. 

De huidige crisis brengt in het licht wat niet (meer) werkt en wat wel nodig is. Net zoals Mischa’s spreekkamer, zijn de meeste kantoorgebouwen leeg. De tegenpool van angst is niet optimisme, maar hoop en wij hopen dat wij menselijker en meer verbonden uit de crisis komen.

Complimentje van de leidinggevende 

De vriendelijke knikjes op straat, de T-shirts met hartjes voor de ramen, applaus voor ons zorgpersoneel, bloemetjes om je thuiswerkplek op te vrolijken, een complimentje van de leidinggevende, een appje van een collega om hulp aan te bieden laten zien dat de behoefte en het gedrag er nog steeds is. 

Compassievol leiderschap focust op de kansen om niet de welvaart van een deel, maar het welzijn van het geheel te vergroten. Laat de HR-professional hierin het voortouw nemen.