De baas aanspreken op slecht gedrag? Dan liever roddelen

Mensen zijn wel bereid om asociaal of overschrijdend gedrag van anderen te benoemen, af te keuren en te corrigeren. Dit betekent echter niet dat men daadwerkelijk ingrijpt en de dader confronteert. Vooral als het gaat om een persoon die machtiger is, grijpen mensen niet snel in. 

In plaats daarvan kiest men vaker voor het middel roddel en wordt de persoon in kwestie vermeden. De oude Grieken wisten het al, maar recent is het ook nog eens duidelijk naar voren gekomen uit onderzoek van psychologen Catherine Molho (Institute for Advanced Study in Toulouse), Joshua Tybur, Paul Van Lange en Daniel Balliet (Vrije Universiteit Amsterdam). De resultaten zijn onlangs gepubliceerd in Nature Communications.

Manieren van confrontatie 

Iemand maakt een kwetsende opmerking of een ongewenste seksuele toespeling. Wat doen mensen dan? En wat willen ze doen? VU-hoogleraar Paul van Lange: “In het algemeen confronteren we anderen met hun gedrag door hen face-to-face te benaderen met de norm-overtreding, door roddel, of door hen te vermijden. Dit hoeft geen bewuste keuze te zijn maar het maakt wel duidelijk hoe mensen met het corrigeren van anderen omgaan in het dagelijkse leven.” 

Het maakt ook inzichtelijk waarom mensen vaak niet ingrijpen bij grote norm-overtredingen bij machtige leiders, of het nu gaat om zelfverrijking of ongewenste intimiteiten. En het laat zien dat we vooral geneigd zijn te roddelen over mensen met meer macht dan wijzelf, zoals leidinggevenden in organisaties omdat dit een veilige keuze is.

Sociale media als uitlaatklep

Dit maakt ook inzichtelijk waarom mensen – al dan niet anoniem – zo massaal hun toevlucht nemen tot sociale media om vermeende norm-overtredingen aan de kaak te stellen. 

Onderzoeker en voormalige VU-promovendus Catherine Molho: “We vroegen ons af hoe mensen elkaar corrigeren, omdat niet alles in wetten is te vangen. Maar het is wel lastig. Wat doe je bijvoorbeeld als iemand met haast heel erg hard naar een serveerster schreeuwt, iemand een racistische opmerking maakt of ongewenste seksuele toespelingen maakt. 

“Dit kan in ieders omgeving gebeuren. Maar wat doe je als iemand jou op de snelweg afsnijdt, of als iemand door rood rijdt. Dat zijn situaties waar je niet iemand direct kunt aanspreken.”