Deining door oproep DNB om lonen te verhogen met 5 tot 7 procent

Werkgevers kunnen de lonen extra verhogen, vindt president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB). Als ze dat doen helpt dat om het koopkrachtverlies door de hoge energieprijzen binnen de perken te houden, zei hij in actualiteitenprogramma Nieuwsuur.

Eerder deze week won het kabinet advies in bij een aantal economen. Een van hen was Klaas Knot. Hij zei een rekensom gemaakt te hebben waaruit naar voren komt dat de lonen 5 tot 7 procent omhoog zouden kunnen. Volgens de bankpresident verdient loonsverhoging de voorkeur boven compensatie door de overheid van koopkrachtverlies, omdat daarmee de inflatie wordt aangewakkerd.

Volgens Klaas Knot zijn de bedrijfswinsten hoog genoeg

“We hebben ramingen gemaakt en willen niet zien dat lonen verder dalen. Stel dat je de lonen constant wilt houden, dan kom je uit op 5 tot 7 procent loonsverhoging. Het is een gemiddelde rekensom op macro-niveau.”

Volgens de bankpresident zijn de winsten van bedrijven hoog genoeg voor een loonsprong. De winsten van ondernemingen waren in het derde kwartaal flink hoger dan in dezelfde periode vorig jaar, zo heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferd. De totale brutowinst van bedrijven bedroeg in die periode 84,5 miljard euro, wat 9 miljard euro meer is dan in de zomer van 2021. Sinds het CBS in 1999 begon met het bijhouden van dit cijfer was de winst van bedrijven nog nooit zo hoog. In deze cijfers zijn niet de resultaten van meegerekend van financiële bedrijven.

De winsten van ondernemingen waren in het derde kwartaal flink hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferde een totale brutowinst van 84,5 miljard euro, wat 9 miljard euro meer is dan in de zomer van 2021. Sinds het CBS in 1999 begon met het bijhouden van dit cijfer was de winst van niet-financiële bedrijven nog nooit zo hoog.

De arbeidsmarkt blijft voorlopig krap

DNB kwam begin deze week al met nieuwe economische ramingen. Daaruit kwam naar voren dat de arbeidsmarkt voorlopig uiterst krap blijft en dat de werkloosheid slechts licht zal oplopen. Dat betekent dat de roep om personeel in veel sectoren blijft bestaan. DNB-hoofdeconoom Olaf Sleijpen was eveneens van mening dat er in veel sectoren nog ruimte is voor extra loonsverhoging.

Werkgevers reageren getergd door de oproep van de bankpresident. “Dit komt voort uit statistieken die hij op zijn bureau krijgt”, reageert ondernemer, investeerder, auteur en televisiepersoonlijkheid Annemarie van Gaal op NPO 1. “Hij denkt: o, het kan makkelijk. Alsof je op de hele wereld een one size fits all-aanpak kan loslaten. Dat is gewoon niet zo.”

Ook werkgeversvereniging AWVN is bij monde van Anne Megens kritisch. “Niet alle werkgevers kunnen loonsverhogingen betalen, simpelweg omdat zij ook met hogere energieprijzen en andere prijsstijgingen te maken hebben. En als je het geld niet hebt, kun je het ook je werknemers niet toestoppen.”

Werkgevers doen al veel moeite om personeel te helpen

Volgens Megens proberen veel werkgevers al om koopkrachtverlies van hun personeel te compenseren door wat extra’s te geven. Veel werkgevers kiezen voor een eenmalig uitkering. Die kunnen ze op twee manieren uitbetalen, verduidelijkt Megens. “Via het loon, met het nadeel dat je flink wat belasting moet afdragen als werkgever. De tweede optie is om het via de werkkostenregeling over te maken. Dat is fiscaal veel aantrekkelijker, maar niet iedere werkgever heeft nog ruimte over in die werkkostenregeling.”

Klaas Knot erkent dat het om bij de loonsverhogingen die hij voorstelt gaat om een gemiddelde. Het is niet zo dat bedrijven in alle sectoren er even goed voorstaan en dat er overal evenveel ruimte is, beaamde hij bij Nieuwsuur. Sommige bedrijfstakken gaan juist erg gebukt onder de hoge energieprijzen. “Maar er zijn ook sectoren die een recordwinstgevendheid hebben, denk aan de handel en de industrie.”

Dat wil overigens niet zeggen dat werkgevers met hun lonen de inflatie volledig moeten compenseren. DNB waarschuwt al langer dat automatische prijscompensatie – iets wat bijvoorbeeld vakbonden graag willen – geen goed idee is, want dat zou de inflatie juist extra kunnen aanjagen. In dat geval zou sprake zijn van een zogeheten loon-prijsspiraal, waarbij mensen flink meer te besteden krijgen, meer gaan uitgeven en daarmee bedrijven aanzetten om hun prijzen verder op te voeren. Vooralsnog heeft DNB nog niet de indruk dat zo’n scenario dreigt.

Het ontbreekt het kabinet aan financiële creativiteit

Toch denk ondernemer Annemarie van Gaal dat overheidsingrijpen te verkiezen is boven loonsverhogingen. Volgens haar was daar nog ruimte genoeg voor, maar ontbreekt het aan creativitiet. “De overheid had een soort crisishouding moeten aannemen. Ze had de werkkostenregeling naar voren kunnen halen, zodat werkgevers belastingvrij iets meer voor werknemers konden doen. Als je nu een eenmalige uitkering geeft, gaat in een slecht geval de helft naar de Belastingdienst.”

Ook pleit ze voor een regeling waarmee werknemers vier uur per week onbelast kunnen werken. We hebben een krappe arbeidsmarkt, veel werkgevers hunkeren naar extra werkuren. De overheid had op die manier twee vliegen in één klap kunnen slaan. Den Haag had deze crisis kunnen zien aankomen en daarop kunnen anticiperen.”

(ANP)