Forse reorganisatie ABN AMRO zet tevens toon voor de nieuwe toekomst van werk

Al vele jaren hou ik het onderwerp de toekomst van werk bij. Het is ook de naam van het mede door mij opgerichte Emeriti HRM-collectief ‘Future of Work’. Dat houdt ons lenig en alert. Het is een fascinerend onderwerp dat telkenmale studie vereist. Immers bestaande rapporten verouderen snel door nieuwe ontwikkelingen die weer leiden tot andere inzichten.

“Automatisering leidt niet zozeer tot massaontslagen en verlies van functies maar veeleer tot grotere efficiency en effectiviteit en daarmede een stijgende arbeidsproductiviteit”

Actueel is het onderwerp altijd. Zie in dit verband de recente krantenberichten over de a.s. personeelsreductie bij ABNAMRO onder leiding van haar nieuwe bestuursvoorzitter Marguerite Bérar. Krantenkoppen als ‘zware jaren dreigen voor personeel’ laten zien dat het bij diverse banken (niet alleen ABNAMRO, maar ook ASN en zelfs DNB) menens is. Overigens geldt voor diverse financiële instellingen dat ‘zware jaren voor personeel’ tegelijkertijd riante jaren zijn voor de aandeelhouders van diezelfde instellingen.

Ook de aankondiging van Bérar ging gepaard met een forse stijging van het aandeel op de beurs. Achtergrond van deze ontwikkelingen – en dat niet alleen bij financiële instellingen – is de invloed van technologie en dan met name AI en daaraan gerelateerde generatieve taalmodellen, zoals ChatGPT. Het tempo waarin deze technologie zijn plek verovert in bedrijven en instellingen is enorm, met uiteraard consequenties voor omvang, aard en kwaliteit van het werk en daarmede het aantal arbeidsplaatsen. Laten we hier wat dieper op ingaan.

Bereidheid om voortdurend te willen leren

Toekomstgerichte studies (onder meer van het World Economic Forum, McKinsey, Europese Commissie) verwachten rond 2030 een verschuiving en versnelling in benodigde vaardigheden van werknemers als gevolg van digitalisering en AI. Een ontwikkeling die in feite nu al gaande is. Daarbij verwacht men niet zozeer een vervanging van arbeidskrachten door automatisering et cetera, maar veeleer een groter accent op hybride vormen van werk. Hybride in de zin van het samengaan van menskracht en technologie, waarbij die menskracht wel over andere vaardigheden moet beschikken.

Daar waar digitalisering en AI vooral zich herhalende werkzaamheden en min of meer voorspelbare processen voor hun rekening nemen, zal menselijke arbeidskracht zich met name richten op (kritisch) beoordelingsvermogen, inlevingsvermogen en creativiteit. In plaats van welomschreven functies zal het accent veel meer komen te liggen op taken, projecten en de daarvoor benodigde vaardigheden (skills). Dat betekent ook dat arbeidsplekken in grotere mate hybride en digitaal zullen zijn en van werknemers flexibiliteit verlangen, naast de bereidheid om voortdurend te willen leren voor het zich eigen maken van nieuwe vaardigheden en het afleren van oude vaardigheden.

“Vertrouwd zijn met AI en Big Data (…) zal volgens het World Economic Forum een voortdurend beslag leggen op het investeren in training en opleiding”

Meer specifiek noemt het World Economic Forum (2025) de volgende kritieke vaardigheden: Vertrouwd zijn met AI en Big Data, en het belang van creatief en analytisch kunnen denken in combinatie met veerkracht en weerbaarheid (resilience). Dat zal volgens het World Economic Forum een voortdurend beslag leggen op het investeren in training en opleiding en uiteraard ook gepaard gaan met andere selectie-eisen voor instromend personeel. Arbeidskrachten die bereid zijn om continue te leren, nieuwgierig zijn en beschikken over voldoende aanpassingsvermogen om met niet voorziene veranderingen om te kunnen gaan.

GenAI: van strategie naar succesvolle adoptie

Deze eendaagse training biedt alles wat je moet weten om een doordachte en effectieve GenAI-veranderstrategie te formuleren voor jouw organisatie. We richten ons op concrete implementatie en daadwerkelijke resultaten. De focus ligt op het slim inzetten van GenAI als ondersteunende kracht, zonder de menselijke factor uit het oog te verliezen.

Meer informatie

In concreto kunnen we dan denken aan functies en rollen op het gebied van:

• Digitalisering en data: AI-ingenieurs, data scientists, cybersecurity-specialisten en prompt-ingenieurs.
• ‘Green’ of duurzame economie: hernieuwbare energie technici, ‘carbon’ accountants en analisten op het gebied van duurzaamheid
• Mensgerichte beroepen: Gezondheid, educatie, mentale gezondheid, ontwerp (design) en klantervaring (customer experience)
• Creatieve en strategische functies: innovatie, ethiek, communicatie en leiderschap voor complexe systemen
• Interdisciplinaire rollen: Functies die technologie combineren met inzicht in de werking van de menselijke geest, bijvoorbeeld marketingspecialisten op het gebied van nudging die daarbij gebruikmaken van AI-tools[1]

Welke banen er vooral zullen verdwijnen

Hierbij kunnen we denken aan routinematige administratieve functies op het gebied van data invoer, verwerken van facturen, en boekhoudkundige mutaties. Eenvoudige klantgerichte werkzaamheden dan wel informatieverstrekking zullen steeds meer door geavanceerde chatbots worden overgenomen.

“Middenkader gaat zich meer richten op het monitoren van allerlei bedrijfsprocessen en minder daadwerkelijke leiderschapsfuncties uitoefenen”

Denk ook aan functies in de fabricage en logistiek, waar nog steeds veel potentieel voor verdergaande automatisering is. In combinatie hiermee kunnen we ook een verandering verwachten in het middenkader, dat zich meer zal gaan richten op het monitoren van allerlei bedrijfsprocessen en minder daadwerkelijke leiderschapsfuncties zal gaan uitoefenen zoals we dat nu nog kennen.

Gevolgen voor vormgeving van organisaties en werkplekken

Meer hybride werkplekken. Meestal verstaan we nu nog onder hybride de combinatie van werken op kantoor en thuis. Hier bedoelen we vooral het optimaliseren van de samenwerking tussen technologie en menskracht. Denk aan de dermatoloog die een betere en snellere diagnose stelt dankzij AI-technologie.

Wellicht kunnen we in dit verband ook een kortere werkweek verwachten met tegelijkertijd meer betrokkenheid vanwege de intellectuele uitdaging van het werken in een hybride werkomgeving, of dat nu thuis of op kantoor/werkplaats is. Naar de verwachting van het EU Joint Research Centre, EU Science hub zal automatisering niet zozeer leiden tot massa-ontslagen en verlies van banen/functies maar veeleer leiden tot grotere efficiency en effectiviteit en daarmede een stijging van de arbeidsproductiviteit.

Dreigende kloof tussen wie wel en niet mee kunnen komen

Bovendien zal geavanceerde technologie – zoals hierboven al aangegeven – leiden tot nieuwe functies. Volgens studies van het Future of Work-project van de Universiteit Utrecht bestaat er wel het risico van het ontstaan van een kloof tussen degenen die gaan profiteren van de nieuwe technologie en degenen die daarin niet goed kunnen meegaan.

Daarmede komen we tot slot uit op de vraag wat nu de maatschappelijke consequenties zijn van het op steeds grotere schaal introduceren van geavanceerde technologie. Dat zijn er nogal wat. De verschillende studies gaan dieper in op de volgende consequenties:

• Een herschikking van werk naar plaats en tijd: Werk dat op afstand gedaan kan worden leidt tot kansen voor het werken in andere landen (denk aan ‘digital nomads’), dan wel – dichter bij huis – een verschuiving naar het platteland i.p.v. stedelijke agglomeraties.
• Meer stress en problemen met het bepalen van de eigen werkidentiteit en zingeving. Welke bijdrage lever je nu zelf in relatie tot de gehanteerde technologie en de implicaties daarvan voor de eigen mate van autonomie?
• Noodzaak van regulering en governance op vele terreinen, zoals eigendomsrechten en AI.

Tot slot, terug naar onze banken, waarbij er wél sprake zal zijn van ontslagen voor diegenen die niet over de noodzakelijk geachte skills beschikken, dan wel niet daartoe omgeschoold kunnen worden. Een andere baan vinden in dezelfde financiële sector zal niet meevallen. In sectoren zoals de zorg, bouw, defensie is er wel degelijk behoeft aan nieuwe arbeidskrachten, maar dat impliceert totaal andere competenties (niet alleen mentaal, maar ook fysiek), en dus -voor zover nog mogelijk – een drastisch omscholingstraject en een heel ander (lees ‘lager’) beloningspakket.

Vooralsnog zal het riante sociaal plan in de bankensector voor velen soelaas moeten bieden.

[1] Ana Paula Merenda Richarde, Diego Costa Pinto, Marlon Dalmoro, Paulo Henrique Muller Prado (2025). The power of GenAI nudges: How generative AI shapes consumer empowerment and goal desirability, International Journal of Information Management, Volume 85,2025

LEES OOK:

• De toekomstgerichte CHRO heeft direct invloed op koers en prestaties
• Vier experts over AI en creativiteit: “Deze wordt juist versterkt en zeker niet overbodig”

Bouwen aan een optimale employee journey in een AI-gedreven wereld

In deze training leer je hoe je AI inzet om de employee journey in jouw organisatie te versterken én te verduurzamen. Je krijgt handvatten om na de training aan de slag te gaan met de ontwikkeling van een plan waarmee je medewerkers betrekt, ontwikkelt en begeleidt in elke fase van hun loopbaan.

Meer informatie

Referenties:

• European Commission (2024), Research perspectives on the future of work
• EU Joint Research Centre, EU Science hub
• McKinsey Global Institute (2024), A new future of work: The race to deploy AI and raise skills in Europe and beyond
• Oluwaseun Kolade and Adebowale Owoseni (2022). Employment 5.0: The work of the future and the future of work, Technology in society
• Utrecht University, Future of work hub
• World Economic Forum (2025), Future of jobs report, insight report