Inspecties rapporteren forse diplomafraude in zorg – tekort zorgpersoneel voedingsbodem

De zorgsector dreigt de dupe te worden van grootschalige diplomafraude. Het is te makkelijk om met een vals of ‘gekocht’ diploma aan de slag te gaan in de zorg, zonder dat iemand een opleiding heeft gevolgd of stage heeft gelopen.

“Het probleem speelt vooral in de wijkverpleging, verpleeghuizen, de geestelijke gezondheidszorg, de jeugdzorg en in de gehandicaptenzorg”

Er zijn malafide bureaus die zulke diploma’s verkopen en vervolgens mensen als zzp’ers in de zorg laten werken. Dat levert grote risico’s op voor de kwaliteit en de veiligheid van de zorg. Dat schrijven de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie van het Onderwijs (IvhO) in een verkenning.

De inspecties werkten daarbij samen met de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Het rapport van deze instanties geeft een schokkend inkijkje in de miljardenindustrie van de personeelsbemiddeling voor de zorgsector.

Drie miljard euro naar tussenpersonen op de arbeidsmarkt

Jaarlijks gaat er zo’n drie miljard euro naar bemiddelaars, recruiters, uitzend- en detacheringsbureaus die actief zijn in de zorg. Een deel daarvan accepteert van de zorgmedewerkers (zzp’ers) die zij uitzenden vervalste diploma’s, ID’s en VOG’s. Volgens het rapport helpen sommige bureaus daar zelfs bij.

Deze zzp’ers worden gelinkt aan heling, cybercrime, diefstal, plofkraken, handel in hard- en softdrugs, gewelds- en vermogensdelicten, oplichting, straatroof, en overvallen. In enkele gevallen gaat het om zorgverleners met een strafblad voor deelneming aan een misdadige organisatie met het oogmerk tot het plegen van terroristische misdrijven en misdrijven tegen de veiligheid van de staat.

Zorggerelateerde eenmanszaken op naam van zzp’ers

De betreffende groep zzp’ers heeft zorggerelateerde eenmanszaken op hun naam. Ze werken via de bemiddelingsbureaus vaak in de ondersteuning en begeleiding van gehandicapten en cliënten in de GGZ, thuiszorg en jeugdzorg.

De inspecties spraken met bonafide bemiddelingsbureaus en opleidingen, maar keken ook naar meldingen over diplomafraude en misstanden bij opleidingen en bezochten bureaus die daarin genoemd werden. Het probleem speelt vooral in de wijkverpleging, verpleeghuizen, de geestelijke gezondheidszorg, de jeugdzorg en in de gehandicaptenzorg.

Risico’s bij het erkennen van verworven competenties

De inspecties zien risico’s bij het omzetten van werkervaring naar een erkend diploma via het erkennen van verworven competenties (EVC). Zo’n diploma is alleen terecht van toepassing als het EVC-certificaat is gebaseerd op echte relevante (werk)ervaring. Niet als het certificaat is ‘gekocht’.

“De inspecties waarschuwen voor het gemak van fraude met diploma’s, opleidingen en stages door bemiddelingsbureaus en zzp’ers”

Ook zien de inspecties risico’s bij stages die onterecht worden afgerond, bijvoorbeeld door de stage tegen betaling te laten aftekenen zonder dat de stage echt gevolgd is.

De inspecties zien dat er netwerken zijn van zorgaanbieders, bemiddelingsbureaus, opleiders en EVC-aanbieders die misstanden en fraude mogelijk maken. Uit meldingen, rapporten, strafzaken en nieuwsberichten blijkt dat sommige bureaus en zzp’ers genoemd worden in verband met criminaliteit.

Oproep aan werkgevers: controleer CV’s en diploma’s

De IGJ herhaalt de eerdere oproep aan werkgevers in de zorg om steeds diploma’s, cv’s en een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) te controleren. Want ook als die controle is uitbesteed aan een bemiddelingsbureau, blijft de werkgever verantwoordelijk.

Ook het controleren en vastleggen van de identiteit van een sollicitant, zzp’er of werknemer is belangrijk. Sommige zzp’ers draaien op papier meer uren dat fysiek mogelijk is. Blijkbaar werken er dan andere mensen op naam van de geregistreerde zorgverlener, zo concluderen de onderzoekers.

De inspecties benadrukken dat het merendeel van de bemiddelingsbureaus te goeder trouw is. De inspecties waarschuwen voor het gemak van fraude met diploma’s, opleidingen en stages door bemiddelingsbureaus en zzp’ers.

Veiligheidsmaatregelen van zorginstantie ’s Heeren Loo

Tips om diplomafraude te ontmaskeren

De inspecties blijven aandacht houden voor fraude en andere misstanden. Zo veel mogelijk in samenwerking met het Openbaar Ministerie en de Nederlandse Arbeidsinspectie, die ook opsporingsbevoegdheden hebben.

Daarnaast adviseren de inspecties de ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) te kijken naar mogelijkheden om de problemen aan te pakken. Bijvoorbeeld door te kijken naar:

• De eisen aan examinering in de beroepspraktijk en stages
• Het afgeven van EVC-certificaten op basis van eerdere (werk)ervaring
• De risico’s van verkorte opleidingen
• De mogelijkheden om niet-integere zorgaanbieders te weren
• Het toezicht op bemiddelings- en uitzendbureaus