Hoe organisaties het Olympische Spelen-effect kunnen benutten voor saamhorigheid op de werkvloer

Bij de opsomming van kwaliteiten waarover een HR-directeur dient te beschikken, staat het duidelijk vermeld: dat hij of zij ‘om kan gaan’ met maatschappelijk tegenstellingen en hun impact binnen de organisatie: afname van het wij-gevoel en verschraling van de samenwerking.

Mensen verbinden hun identiteit met hun meningen en beschouwen afwijkende opvattingen als vijandig

Geen wonder trouwens dat maatschappelijke tegenstellingen zo hoog op de agenda staan: zij nemen (wereldwijd) zo in hevigheid toe dat je soms de indruk krijgt dat er een pan kokende olie op het vuur staat.

Daar is natuurlijk niks mis mee: dat mensen van mening verschillen. Meningsverschillen vormen de voedingsbodem voor een goede besluitvorming, binnen team, organisatie of samenleving. Maar het gaat mis als het nauwelijks meer tot een discussie komt.

Als meningen worden losgezongen van feiten en als het ware ‘voor zichzelf beginnen’. Dan krijg je mensen die hun identiteit aan hun meningen ophangen en anderen met afwijkende opvattingen als vijanden beschouwen.

Polariserende algoritmes

Onderzoek toont aan hoe sociale media dit proces versterken. Algoritmes zorgen ervoor dat mensen alleen nog maar in contact komen met berichten die hun mening bevestigen.

Algoritmes die zich aanpassen aan jouw opvattingen, zorgen ervoor dat je alleen nog maar feiten te zien krijgt die je eigen mening bevestigen, terwijl tegensprekende feiten worden ondermijnd door complottheorieën. Daardoor ben je volledig onvoorbereid op het idee dat anderen een andere mening kunnen hebben. En krijg je geen discussie meer, maar wederzijdse scheldpartijen.

Winnaars en verliezers

Politicoloog Michael Sandel wijst in zijn boek ‘The Tyranny of Merit’ op een tweede ontwikkeling die maatschappelijke tegenstellingen aanjaagt: het feit dat onze geglobaliseerde, concurrerende wereld naast winnaars ook steeds meer verliezers creëert.

Verliezers die niet alleen materieel, maar ook mentaal in een zwakke positie verkeren en het gevoel krijgen dat zij worden buitengesloten. Sandel concludeert dat deze -groeiende- groep verliezers vatbaar is voor extreme ideeën en verklaart daarmee de opmars van extremistische partijen.

Kokende olie veranderde in bruisend enthousiasme

Over maatschappelijke tegenstellingen gesproken: na de – door extremistische partijen beheerste – parlementsverkiezingen liepen de gemoederen in Frankrijk zo hoog op dat president Macron openlijk op het gevaar van een burgeroorlog wees.

Twee weken later begonnen de Olympische Spelen die zich ontwikkelden tot één groot feest dat alle Fransen samenbracht om hun sporthelden toe te juichen. Hun verbinding met de Franse Nationaliteit en de -onder die vlag- behaalde successen, bleek op dat moment veel sterker dan de gehechtheid aan eigen politieke opvattingen. Kokende olie veranderde in bruisend enthousiasme.

Les voor HR

Wat is de les van dit alles voor een Nederlandse directeur HR die wil voorkomen dat maatschappelijke tegenstellingen de cohesie en kwaliteit van samenwerking binnen de eigen organisatie bedreigen?

Ik zou zeggen: probeer het Olympische Spelen-effect te benaderen en vast te houden. Dat betekent dat je voor je organisatie of team een uniek heldenverhaal creëert, waarin gezamenlijk wordt toegewerkt naar het behalen van concrete, aansprekende resultaten. En dat de realisatie van gestelde doelen openlijk wordt gevierd.

Van vitaal belang is daarbij dat niemand binnen de organisatie of het team het gevoel krijgt dat hij of zij buiten de boot valt. Als iedereen ervan doordrongen is en gewaardeerd wordt voor het bijdragen aan het bouwwerk dat succes heet, vergroot dit de kans dat maatschappelijke tegenstellingen oplossen in gezamenlijk enthousiasme. Met een belangrijke bijvangst: de positieve energie die vrijkomt om gestelde doelen te bereiken!