Door Dr. Maarten Renkema, onderzoeker-docent Vakgroep HRM, Universiteit Twente
De onderlinge samenwerking tussen medewerkers en creativiteit kunnen op de langere termijn voor een competitief voordeel zorgen. Daarom is het van belang om te weten wat de effecten en implicaties van de lockdown hierop zijn. Daarover is tot op heden nog onvoldoende bekend. Toch weten we een paar dingen inmiddels al wel. 

Verbeteren en innoveren lijken dit jaar wat op een lager pitje komen te staan

Rondom het thema lockdown zijn namelijk verschillende wetenschappelijke artikelen gepubliceerd. De laatste weken verschijnen in de beste wetenschappelijke tijdschriften op het gebied van management, organisatie en personeelsbeleid zelfs steeds meer artikelen rondom corona en de effecten op het werk. Ik heb er een aantal uitgepikt die mij zijn opgevallen.

Open innovatie tijdens de coronacrisis

Eén van de bekendste onderzoekers op het gebied van innovatie is Berkeley-professor Henry Chesbrough. Hij staat met name bekend om het bedenken en onderzoeken van de term ‘open innovatie’. Ofwel het idee dat bedrijven gebruik maken van kennis buiten de eigen organisatie en samenwerken met andere bedrijven op het gebied van innovatie. Deze aanpak is met name belangrijk in de huidige wereld waarin technologie complex is en externe samenwerking noodzakelijk is voor voldoende kennis. 

In een recente bijdrage over open innovatie en Covid-19 beargumenteert Chesbrough dat de aanpak van het coronavirus een goed voorbeeld is van hoe open innovatie succesvol kan zijn [1]. Het vrijgeven van informatie over het virus en het samenwerken op het gebied van vaccinontwikkeling laten zien hoe het openen van het innovatieproces cruciaal kan zijn. Volgens Chesbrough kunnen we hiervan leren dat open innovatie een bijdrage levert aan het sneller mobiliseren van kennis waardoor menselijk kapitaal beter ingezet kan worden voor het bedenken van oplossingen. 

Vergroten van innovatief potentieel

Dit is niet alleen belangrijk voor (medische) bedrijven tijdens een crisis. Elk bedrijf kan open innovatie inzetten om zich uit de crisis te innoveren. Ideëen kunnen namelijk overal vandaan komen – niet alleen uit R&D-teams en niet alleen uit de eigen organisatie. Uit mijn eigen onderzoek blijkt al dat bedrijven meer gebruik kunnen maken van het innovatieve potentieel van werkvloer-medewerkers wanneer bedrijven hiervoor de juiste tools inzetten [2]. 

Chesbrough gaat een stap verder dan deze medewerker-gedreven innovaties, hij roept op tot innovatieve samenwerking buiten de eigen bedrijfsgrenzen. Dit leidt tot een sneller innovatieproces en meer kennisbenutting en zal daardoor goed zijn voor de business op de lange termijn. Om dit te bewerkstelligen kan je als organisatie volgens Chesbrough een aantal stappen ondernemen: 

1. Laat je onderzoekers meer samenwerken met de wetenschappelijke community; 
2. Deel je vraagstukken en de bijbehorende data op open platformen zodat een ieder suggesties kan doen voor oplossingen; 
3. Ontwikkel een duidelijke strategie voor intellectueel eigendom; 
4. Deel bij een doorbraak licenties voor de vorige technologie – deze is voor velen nog zeer bruikbaar [1]. 

Naast deze vier strategieën heb ik als docent ook goede ervaring met het betrekken van studenten bij het genereren van ideeën en oplossingen voor bedrijven. Als jonge generatie komen zij vaak met een open blik en creatieve vindingen.   

Communicatie voor Open Innovatie

Om te kunnen innoveren heb je communicatiemiddelen nodig. Dit geldt helemaal nu een groot deel van het personeel thuiswerkt. Maar hoe zorg je er als organisatie voor dat medewerkers kunnen blijven communiceren, zowel binnen als buiten de eigen organisatie? 

Geen significante verschillen in creativiteit tussen face-to-face-meetings en online meetings  

Tot voor kort werd gedacht dat de communicatie minder wordt als de fysieke afstand toeneemt. Echter, met de huidige communicatiemiddelen als Zoom en Teams lijkt het niet meer noodzakelijk fysiek dicht bij elkaar te zijn. Experimenteel onderzoek uit Duitsland suggereert dat de creatieve prestaties dalen wanneer teams alleen kunnen chatten bij een samenwerking [3]. Echter, men vond geen significant verschil tussen de creatieve prestaties tussen teams die via video-conferencing communiceerden en teams die face-to-face samenwerkten. 

De conclusie is derhalve dat online communicatiemiddelen prima ingezet kunnen worden, ook voor creatieve taken waar je veel bij moet samenwerken. De lange termijn effecten moeten nog wel worden onderzocht – wanneer teams langdurig niet meer face-to-face kunnen overleggen. 

Uit de crisismodus

Hoewel het makkelijk gezegd en geschreven is om meer aan (open) innovatie te doen, hebben bedrijven tijdens de coronarisis soms al moeite om het hoofd boven water te houden. Het zit hem niet alleen in de tools, maar ook in de prioriteit. Zo lijken verbeteren en innoveren dit jaar bij organisaties wat op een lager pitje komen te staan. Dat blijkt uit een nog lopend eigen onderzoeksproject met twee studenten naar het gebruik van een geavanceerde digitale toolbox voor het stimuleren van medewerker-gedreven innovatie en continu verbeteren. 

Is verminderde aandacht voor verbeteren en innoveren herkenbaar voor u? Dan is het hoog tijd om die aandacht weer snel te verhogen, want voor de lange termijn moeten we blijven innoveren om relevant te blijven. 

Maarten Renkema is post-doc onderzoeker bij de vakgroep Human Resource Management (HRM) van de Universiteit Twente en rondde in 2018 zijn proefschrift (cum laude) over HRM en medewerker-gedreven innovatie af. Na zijn promotie is hij zich gaan focussen op de rol van kunstmatige intelligentie in HRM. 

Bronvermelding
1.    Chesbrough, H., To recover faster from Covid-19, open up: Managerial implications from an open innovation perspective. Industrial Marketing Management, 2020.
2.    Renkema, M., Vernieuwing van HRM voor medewerker-gedreven innovatie. Tijdschrift voor HRM, 2019. 22(1): p. 26-41.
3.    Grözinger, N., et al., Innovation and Communication Media in Virtual Teams–An Experimental Study. 2020.