De complete HR-bijbel voor de CHRO

Voor iedere CHRO die graag goed beslagen ten ijs komt, is er een nieuw boek. En wat voor boek! ‘Dit boek hoef je niet van A tot Z te lezen. Het is een handig naslagwerk voor managers die het HR-beleid voor de organisatie bepalen.

“Het frist je kennis op over 50 klassieke HR-onderwerpen, zodat je je beleidskeuzes goed kunt onderbouwen,’ aldus Willem de Lange, econoom, voormalig lector en hoogleraar HRM en oud-hoofdredacteur van het Tijdschrift voor HRM. 

Belangrijke beslissingen over mensen

De Canon van HRM, dat eind 2019 verscheen, heeft inmiddels de nodige lovende kritieken mogen ontvangen. Niet onterecht, want je zou willen dat iedereen die in organisaties belangrijke beslissingen mag nemen over mensen, zich er tenminste twee weken mee zou opsluiten. Want de vakkennis bij de gemiddelde HR-functionaris is nog wel eens incompleet of achterhaald. 

Opgesloten zijn met ‘De Canon’ hoeft trouwens helemaal geen straf te zijn. Integendeel, de inhoud is rijk, HR-breed en tegelijkertijd overzichtelijk verdeeld over 50 hoofdstukken met een prettige lengte van gemiddeld 17 pagina’s, elk aangevuld met een korte literatuurlijst. Zo vind je antwoord op vragen als: wat houdt het psychologisch contract oorspronkelijk in, en hoe definieerde Mihaly Csikszentmihaly – de geestelijk vader van ‘flow’ – dat concept precies? 

Evidence-based besluiten nemen 

Wie zeker wil weten waar hij of zij over praat, wordt door de Canon van HRM op zijn wenken bediend. En dat is hard nodig, vindt De Lange: “Want HRM’ers gaan in de praktijk wel erg vaak af op hun onderbuik als er besluiten moeten vallen. Maar ook – en dat is zorgelijker – als er beleid moet worden ontwikkeld. 

“Gezien de vaak verstrekkende consequenties, moet je beleidskeuzes goed kunnen onderbouwen. Het boek biedt op elk onderwerp snel de relevante verdieping, zodat je evidence-based kunt beslissen.”

De vraag is waarom zoveel managers toch vaak met de natte vinger te werk gaan. Volgens de oud-hoogleraar is het antwoord simpel: door een combinatie van werkdruk en nauwelijks tijd om vakliteratuur bij te houden. 

Jachtigheid van het werkend bestaan 

“Studenten zijn over het algemeen goed op de hoogte van de laatste wetenschappelijke inzichten. Maar als zij eenmaal gaan werken dan houdt het op. Ik begrijp dat wel, het is de jachtigheid van het werkend bestaan.”

Het kan niet anders dan dat de kwaliteit van HR-adviezen daaronder lijdt. De Lange: “En de kwaliteit van HR is van belang voor het economisch succes van de organisatie. De HR-functionaliteit moet de CEO goed kunnen adviseren.”      

Je vraagt je af waarom zo’n canon er nog niet was en het tot 2019 moest duren. Dat eerste vroeg Willem de Lange zich drie jaar geleden ook af. Zijn idee voor een HRM-canon kreeg van alle kanten bijval.

In nauwe samenwerking met Beatrice van der Heijden, hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en Peggy De Prins van de Antwerp Management School ging hij aan het werk. 

Link tussen theorie en praktijk 

Het boek kwam tot stand met bijdragen van meer dan 60 auteurs, voornamelijk wetenschappers uit Nederland en Vlaanderen. Elk hoofdstuk gaat in op één theorie en de grondlegger(s) daarvan. Sommige theorieën komen voort uit de psychologie, andere uit de economie of de sociologie. Telkens wordt de link beschreven tussen HR-theorie en -praktijk.

Hoewel de ideeën over het efficiënt organiseren van werk – denk aan Taylor –  veel vroeger teruggaan, ontstonden de overkoepelende HRM-modellen pas midden jaren tachtig in de VS. Met het lanceren van het Harvard- en het Michigan-model (naar de universiteiten van de bedenkers), trekt HRM opeens de aandacht van de Amerikaanse corporate wereld. 

“Daarvoor hield de wetenschap zich vooral in beschrijvende zin bezig met personeel. Denk aan de arbeids- en organisatiepsychologie en de sociologie. Het management zag personeelswerk uitsluitend als een operationele taak.” 

De VS voorop 

Vanaf het moment dat blijkt dat HRM kan bijdragen aan het behalen van de organisatiedoelstellingen, ontwikkelt zich een wetenschappelijk onderbouwd vakgebied, met de VS voorop. Niet vreemd dus dat 37 van de 50 hoofdstukken gewijd zijn aan Amerikaanse HRM-grondleggers, waaronder bekenden als Ulrich, Kaplan, Norton, Becker. 

De Europese landen en niet in de laatste plaats Nederland volgen deze ontwikkeling op de voet. “In Europa werd die belangstelling nog versterkt omdat na de grote recessie van begin jaren tachtig, bedrijven scherper gingen letten op de ROI van het personeelsbestand. Zo veranderde personeelswerk in personeelsmanagement.”

Wereldwijd belangrijk HR-domein 

In de jaren negentig verlegt de aandacht zich naar de bredere strategische impact die HRM kan hebben. De Nederlandse hoogleraar en onderzoeker Jaap Paauwe deed hiernaar baanbrekend onderzoek. Aan zijn contextually based-HRM is een hoofdstuk gewijd. HRM and performance is wereldwijd uitgegroeid tot een belangrijk HR-domein. 
  
De vraag is wat die theorievorming inmiddels heeft opgeleverd. Volgens De Lange is er zeker een wisselwerking tussen HR-praktijk en -theorie. Maar voor het gros van de organisaties blijft het eenrichtingsverkeer. 

“Innovaties in HR worden meestal bedacht door het bedrijfsleven als oplossing voor een concreet vraagstuk. Vervolgens gaat de wetenschap dat beschrijven in een theoretisch model en op basis van onderzoek verbeteren. De terugkoppeling daarvan bereikt het gros van de bedrijven maar mondjesmaat. Dat weten we al decennia, een enorme gemiste kans.”

Op je hoogtepunt stoppen 

De Lange hoopt dat de Canon van HRM hier verandering in brengt. Op de vraag of hij nog ambities heeft voor andere boeken zegt hij diplomatiek: “Over HRM zijn zeker nog wel een of meer canons denkbaar, bijvoorbeeld een canon van strategisch HRM of een canon van motivatie. Maar het is altijd goed om op je hoogtepunt te stoppen.”

Canon van HRM, 50 theorieën over een vakgebied in ontwikkeling,
900 pagina's, Vakmedianet 2019, ISBN 9789462156449