Door: Mischa Selis en Maarten van Beek   Fotografie: Anko Stoffels

De meeste organisaties willen wel inclusief en divers zijn. En zonder quota komen we daar niet, maar met goodwill en quota alleen ook niet, blijkt dagelijks. Inclusie en diversiteit werken niet zolang het bij woorden en willen blijft. Ze werken ook niet als we de verantwoordelijkheid geven aan de minderheid, in een ongelijkwaardige relatie met de meerderheid.

“Als lid van de dominante groep zal je zelf moeten veranderen en zal je dat zelf moeten willen”

Inclusie is in de eerste plaats heel hard werken voor de oververtegenwoordigde groep. Maar mensen veranderen niet graag. Zeker niet als ze tot de ‘geprivilegieerde’ groep behoren. Mensen geven geen privileges op als dat niet nodig is, tenzij hun intrinsieke waardensysteem ertoe aanzet een stap te willen maken naar meer gelijkwaardigheid ten koste van de eigen veilige dominante positie.

Inclusie gaat dus over bewustzijn en waarden. Oefeningen om dat bewustzijn en die waarden te voeden zijn relationeel: een open geest, die voorbij kan gaan aan het eigen gelijk, een open hart dat zich kan verplaatsen in de pijn van de ander en moed om stappen te zetten ten koste van de eigen veiligheid voor het goede. Luisteren en open staan voor feedback.

Als deze waarden afwezig zijn, zal deze verandering voelen als een bedreiging en tot weerstand leiden. Weerstand die sublimeert in bureaucratie, processen en nog meer werkgroepen, waaraan het werk wordt uitbesteed en waarin de afwezigheid van verandering onzichtbaar wordt.

Gezien, gehoord en gevoeld

Zo wordt de ongelijkheid ontmenselijkt door bureaucratie, waarbij de verantwoordelijkheid wordt overgelaten aan procedures en regels. Regels zijn er echter niet om het de regelgever makkelijker te maken, maar om de ander te helpen navigeren in een geregelde sociale wereld. De minderheid wil gezien, gehoord en gevoeld worden.

Inclusie kan dus niet uitbesteed worden aan de ander, aan quota of aan werkgroepen. Als lid van de dominante groep zal je zelf moeten veranderen en zal je dat zelf moeten willen. En veranderen is worstelen. Maar blijf met elkaar in gesprek. Reken elkaar er niet op af of meetbare doelen gehaald zijn, maar voel of de openheid nu aanwezig is.

De mens is gemaakt voor verbinding en verbondenheid is essentieel voor welzijn en functioneren. In een digitaliserende wereld, waarin het makkelijker is om emotioneel afstand te nemen en stress toeneemt, moet humans first leidend zijn. Pas als iedereen zich veilig voelt, zal er inclusie ontstaan met diversiteit als gevolg.

Mischa Selis en Maarten van Beek schrijven regelmatig op persoonlijke titel columns voor CHRO Magazine en CHRO.nl. Een psychiater en een HR-directeur die op hun eigen wijze hun visie geven op leiding geven aan mensen in tijden van globalisering, neoliberale economie en digitalisering.