Ine van Lohuizen, Royal Smilde: veranderen om gezond te blijven werken

Een serie gebouwen op een industrieterrein aan de rand van Heerenveen. Hier zetelt ook het gloednieuwe hoofdkwartier van Royal Smilde, met drie BU’s: Royal Smilde Foods, Royal Smilde Bakery en Royal Smilde Natura.

Het concern heeft diverse productielocaties in Nederland en een aantal verkooporganisaties in Europa. Het Friese familiebedrijf, door Arend Smilde in 1863 gesticht, is in de loop der jaren flink gegroeid en wordt geleid door een driekoppige directie en managementteams bestaande uit externe professionals.

De familie is zeer betrokken met het reilen en zeilen van het bedrijf. Royal Smilde is actief in de voedingsmiddelenindustrie en maakt een grote range aan producten voor retail, foodservice, bakkerij-industrie en de Afrikaanse markt.

“Wij maken meer dan 1800 verschillende producten op het gebied van margarine, oliën en vetten, bakkerijproducten, bakmixen, sauzen, salades”, vertelt Corporate HR Manager Ine van Lohuizen.

“Je kunt bijvoorbeeld denken aan Beemster kaasbroodjes, banketstaven, roomhoorntjes, vlaaien, allerlei soorten salades voor bij BBQ of borrel, quiches en pie’s. En ook margarines voor hotels, ziekenhuizen en vliegtuigcatering, net als vloeibare margarine voor koken en bakken en frituurolie voor diverse supermarkten en foodservice-klanten.”

Slager en vetsmelterij

Van Lohuizen, sinds dertien jaar de Corporate HR Manager van Smilde, deelt de trots op het bedrijf met die andere 700 werknemers wereldwijd. In het afgelopen zomer opgeleverde hoofdkantoor is achter de receptie een permanente fototentoonstelling over de historie te vinden. Met bijvoorbeeld die slagerij en vetsmelterij van weleer. En dat eigen schip, waarmee producten over het Kanaal naar Engeland werden vervoerd.

“Er is hier veel veranderd afgelopen jaren”, vertelt Van Lohuizen als we langs de serie zwart-witfoto’s lopen. “Toen ik begon bij Smilde, was het vooral intern- en productiegericht. Het bedrijf bestond uit vier businessunits en ten opzichte van nu met veel verschillende locaties. De vetsmelterij-tak, Gebroeders Smilde BV, werd verkocht.

Aangezien daar toch de roots van het bedrijf liggen, was dat een grote en moeilijke stap. Maar uiteindelijk bleek het een zeer goed besluit. Dierlijke vetten worden steeds minder toegepast in humane voeding en dat is nu juist onze core business. Dierlijk vet was eerder een belangrijke grondstof voor de voedingsmiddelenindustrie, maar wordt vandaag de dag vooral voor andere producten gebruikt.

Ook in de jaren daarna gebeurde er veel. We zijn veel meer vanuit de markt, vanuit de consument gaan denken, hebben diverse overnames gedaan, fabrieken verkocht in Frankrijk en andere locaties samengevoegd om zo efficiënt mogelijk te kunnen opereren.”

Bij het grote publiek is Smilde minder bekend. Toch zal vrijwel iedere consument ongemerkt de producten van het concern uit Heerenveen kennen. “Dat komt doordat wij veel produceren als private label voor bijvoorbeeld retail klanten als Albert Heijn, Lidl en Jumbo . Maar we leveren ook aan Ikea, Van der Valk en McDonalds.

Binnen retail, foodservice en ‘Afrika’ hebben wij ook diverse ‘brands’ als Fred&Ed, PieFactory, Topper, Romi. En last but not least kennen wij diverse samenwerkingsverbanden, waaronder Beemsterkaasbroodje, Optimel salades, en – de meest recente – Flower Farm.”

Op nul beginnen

Van Lohuizen werd destijds benaderd voor deze rol en streek hier in 2006 neer, na eerdere HR-functies bij onder andere DHL, Van Gend & Loos en Selektvracht te hebben bekleed.

“Ik begon dertien jaar geleden weer op nul”, zegt ze. “Ik vond de wereld van voeding heel interessant, maar het was natuurlijk ook een compleet andere en nieuwe wereld voor mij. Heel andere functies, een enorme diversiteit aan processen en structuren en een nog grotere complexiteit dan in de logistieke wereld waar ik vandaan kwam.

Dat maakte aan de andere kant ook mijn enthousiasme om de stap te maken groter. Mezelf opnieuw uitvinden en veel ruimte en vrijheid om mee te mogen ondernemen in een fantastisch familiebedrijf. Het is niet altijd gemakkelijk geweest, we hebben ook echt wel de nodige tegenslagen gehad, maar uiteindelijk kom je daar sterker – en hopelijk wijzer – uit.”

Als HR-directeur trof Van Lohuizen een hecht familiebedrijf aan. Waar de interne contacten belangrijker waren dan die naar buiten. Een bedrijf van werknemers met vaak lange dienstverbanden, van weinig personele veranderingen, met een groot gevoel van trouw richting de familie Smilde, richting de oprichters.

Zo wordt in de laatste editie van Smilde in bedrijf, het voor intern gebruik bedoelde magazine, de op eerste paasdag overleden mevrouw J.C. Smilde-Rietkerk herdacht:

“Mevrouw Smilde is 62 jaar getrouwd geweest met de heer D. Smilde, die op 20 juli 2013 overleden is”, aldus algemeen directeur Ronald Prince op de eerste pagina.

“Na het overlijden van de heer Smilde ben ik op regelmatige basis bij mevrouw Smilde thuis geweest, om haar te informeren over de ontwikkelingen van ons bedrijf. Altijd waren dat zeer geanimeerde gesprekken, waarin ik dankbaar ben haar nader te hebben leren kennen als betrokken, intelligent, breed geïnteresseerd, vrolijk en vooral ook als erg lief. Wij wensen de familie veel mooie herinneringen en sterkte toe.”

Band met familie

Van Lohuizen: ‘Dit is nou een duidelijk voorbeeld van hoe de band met de familie vandaag de dag nog is; warm en vol vertrouwen in de toekomst van het bedrijf.”

Ze vervolgt: “Het bedrijf heeft sinds ik aantrad grote veranderingen ondergaan. De voedingsbranche zag er in 2006 heel anders uit dan nu. Het accent van de consument – en dus ook van ons, want wij zijn er immers uiteindelijk voor die consument – ligt anno 2019 op gezond, gemak, geen e-nummers, vers, weinig zout, maar vooral ook lekker en verrassend.

Die omschakeling was best lastig en een hele uitdaging, omdat de wereld om ons heen groter, veeleisender en transparanter wordt. De veranderingen volgen elkaar steeds sneller op, zelfs voor een Fast Moving Consumer bedrijf als het onze gaat dat soms bijna te snel. Het is de kunst om trends te volgen en te voorspellen waar het heen gaat. Zodat je op tijd, en het liefste als een van de eersten klaar bent voor de toekomst.”

Het gaat Royal Smilde voor de wind, 2018 was zelfs het beste jaar in de lange historie van het bedrijf, met een omzet van 233 miljoen euro; ook 2017 liet met 6,9 procent grote groei zien. De strategie is al een tijd gericht op verdere innovatie en internationalisering. West-Afrika is een van de groeimarkten.

“We hebben grote klanten in verschillende landen in West-Afrika, waar onder Nigeria en Ghana. De welvaart en bevolking groeien snel en er is veel vraag naar bijvoorbeeld margarine en mayonaise”, vertelt Van Lohuizen. “Een Fransman met veel kennis van en ervaring in de regio doet daar voor ons de business. Een Ghanees en een Nigeriaan leiden lokaal en succesvol de verkoopactiviteiten in samenwerking met onze klanten aldaar.”

Brexit-werkgroep

Ook in Rusland, de Verenigde Staten, Azië en Europa verkoopt Royal Smilde veel en meer. En Engeland is belangrijk voor het bedrijf. Om die reden bereidt een speciale Brexit-werkgroep binnen Smilde de gevolgen van die Brexit voor.

Want in Heerenveen krijgen ze niet alleen te maken met veranderende tarieven voor import en export en uitgebreide douaneformaliteiten, maar ook met certificering voor plantaardig en dierlijk materiaal.

De projectgroep is daarbij uitgegaan van een worst case scenario. ‘Want dan kan het uiteindelijk alleen maar meevallen.’ Het op orde hebben van alle documenten en het managen van de levertijden zijn speerpunten. ‘Als het zover is, zijn wij er klaar voor’, zo wordt beloofd.

Zoals bij veel familiebedrijven geldt bij Royal Smilde eensgezindheid als belangrijk deel van het DNA. Eén voor allen, allen voor één. “Menselijk kapitaal wordt steeds belangrijker”, zegt Van Lohuizen. “Het werk gaat door de digitalisering versneld veranderen, over vijf jaar ziet alles er anders uit. Wij mikken met HR vol op duurzame inzetbaarheid en hebben daarom nu een eigen cao die daaraan ook écht appelleert.”

Deze met de vakbonden overeengekomen Cao Smilde Ferbine kenmerkt zich onder andere door een speciale regeling, op vrijwillige basis, voor oudere werknemers.

“Traditionele ontziemaatregelen dragen in de praktijk nauwelijks bij aan inzetbaarheid en maken dat het aantal werkbare uren afneemt naarmate de gemiddelde leeftijd stijgt en de kosten per uur toenemen”, aldus Van Lohuizen. “Vandaar onze nieuwe balansregeling, opgenomen in de cao. En voor zover ik weet uniek in Nederland.”

Vier dagen werken

Medewerkers vanaf 50 jaar, mits vijf jaar of langer in dienst, kunnen vier dagen in de week gaan werken, terwijl ze daar financieel relatief weinig voor hoeven in te leveren. Netto ongeveer 7 procent salaris, voor 20 procent minder werken.

“Daarbij vullen wij de pensioenopbouw, zover als dat wettelijk mogelijk is, aan”, zegt de Corporate HR Manager. “Men kan echter ook kiezen voor een andere variant: vanaf 58 jaar 80 procent werken, 90 procent salaris, 100 procent pensioen.”

Ook biedt het bedrijf mensen vanaf hun vijftigste de mogelijkheid om op kosten van de werkgever advies in te winnen bij een onafhankelijke pensioenadviseur over het financiële toekomstplaatje.

Geen mooie woorden, maar aantoonbare daden daar in Heerenveen. Een regeling die daadwerkelijk bijdraagt aan een betere werk-privébalans, voorziet in behoefte aan extra tijd voor bijvoorbeeld ontspanning of mantelzorg en dus aan duurzame inzetbaarheid.

“Zij die ‘gewoon’ fulltime willen blijven werken, kunnen dat uiteraard”, legt Van Lohuizen uit. “Wel vinden wij het belangrijk om vroegtijdig de dialoog aan te gaan over hoe om te gaan met de verdere loopbaan en te bespreken welke mogelijkheden en behoeften er zijn.

HR verwacht dat over vijf jaar 20 procent van de 50 plus-doelgroep in het bedrijf meedoet. En omdat Smilde-medewerkers nu al de relatief hoge gemiddelde leeftijd van 48 jaar hebben, betekent dat in 2025 een aanzienlijk percentage.

Hoe meer mensen meedoen, hoe beter. Het is echter wel een uitdaging en vraagt de nodige creativiteit van management en HR om planning en bezetting rond te krijgen. Aan de andere kant biedt het ons ook de mogelijkheid om meer jonge mensen of zij-instromers aan te nemen.”

Robotisering

Maar meedoen om gezond te kunnen blijven werken, betekent in Heerenveen ook mééveranderen. Het bedrijf doet veel aan robotisering. En productiemedewerkers die jaren achter de lopende band stonden, moeten nu inpakrobots kunnen bedienen. Om dat allemaal in goede banen te leiden, werd de Smilde Academy in het leven geroepen.

“E-learning, maar dan wel heel laagdrempelig”, aldus Van Lohuizen. “Het functioneert, 95 procent van het personeelsbestand is actief gebruiker en we hebben, vooral in de fabrieken, al ruim 4000 certificaten mogen uitreiken. En dat terwijl mensen in eerste instantie wat huiverig en afwachtend reageerden.

Zo van ‘dat is toch niets voor mij, ik doe dit werk al jaren, dus ik weet heus wel hoe ik het moet doen’. Veranderingsgezindheid zit nu eenmaal niet standaard in ons menselijk DNA. Daarom hebben wij iedereen ook echt letterlijk bij de hand genomen om medewerkers op een leuke en eenvoudige manier kennis te laten maken met het aanbod in de Academy.”

Hierdoor werd de stap om meerdere modules te gaan doen gemakkelijk, zo is de conclusie. “Omdat bijblijven echt noodzakelijk is, hebben wij hier nu ook standaard studie-uren voor ingepland, zodat men in werktijd en op locatie kan leren en de verplichte onderdelen in elk geval kunnen worden doorlopen.

Dat dit positief werkt, blijkt. Zo kwam onlangs een medewerker naar mij toe en vroeg: ‘Mijn vrouw wil ook graag meedoen, mag dat?’ En blijkt dat veel collega’s naast de verplichte modules uit zichzelf ook andere dingen hebben gedaan in de Academy.”

E-learning

Die voorziet naast e-learning ook in workshops, bijvoorbeeld Excel en smaakbeleving, door eigen mensen gegeven. “En in onze Flex academy worden online trainingen aangeboden voor onze honderden tijdelijke krachten.”

Dan gaat het onder meer over zaken als hygiëne en voedselveiligheid. Om mensen goed voorbereid aan hun eerste dag te laten beginnen en daarnaast aantoonbaar te kunnen voldoen aan die steeds hogere kwaliteitseisen rondom voedselproductie. Bij de diverse audits die er inmiddels weer zijn geweest, krijgen we daar dan ook steevast complimenten voor.”

Met productielijnen en fabrieken in Bolsward, Roden, Edam, Heerenveen en Oosterwolde is Smilde een grote speler. “Natuurlijk zijn we geen Unilever en ook niet zo bekend als bedrijven die werken vanuit hun merknaam – denk aan Johma en Bolletje – maar mede door recente acquisities telt Royal Smilde mee.

Zo kochten we Van Oers, de salades, en HomeMade, van de bakmixen. En dankzij de acquisitie van Van der Leur in Bolsward maken we nu ook vlaaien. We exporteren naar zestig landen en maken 1800 verschillende producten in meer dan tien categorieën.”

De aandelen van Royal Smilde zijn volledig in handen van de familie. Die zich realiseert dat het bedrijf aantrekkelijker wordt voor derden. Maar ook kapitaal en grond zijn van de Smildes en twee telgen werken nog dagelijks in het bedrijf. Eén als Projectmanager, de ander leidt Smilde Natura. “Streven is het bedrijf nóg eens 150 jaar in de familie te houden”, zegt Van Lohuizen.

Samen met LinkedIn

Om in tijden van ‘war for talent’ personeel te trekken, is Royal Smilde onder meer een samenwerking aangegaan met LinkedIn. “Zij helpen ons met contentstrategie, meer naamsbekendheid en meer volgers krijgen. Toen de eerste paal van het nieuw hoofdkwartier de grond in werd geslagen, zag je het online bezoek toenemen.

Waar we vroeger een typisch bescheiden Fries familiebedrijf waren, doen we nu veel meer aan promotie. Want we zijn trots op ons bedrijf, op onze medewerkers en onze successen mogen we best wat meer laten zien.”

Het team van Van Lohuizen bestaat uit twaalf – deels parttime – HR-professionals. Gaan inclusiviteit en Smilde samen? “Wij hebben naast Nederlanders ook Polen, Ghanezen, Nigerianen, Fransen, Engelsen, Duitsers en Belgen voor ons werken … En er werken veel vrouwen binnen ons bedrijf. In de top zijn die helaas nog wel wat schaars, maar van een glazen plafond is bij ons geen zeker sprake.”

Sneller doorpakken

Over haar eigen manier van leidinggeven: “Ik wil coachend en dienend zijn, alleen sturen waar nodig. Maar als het moet, kan ik hard ingrijpen. Ook in mijn eigen team. Helaas heb ik ook wel eens afscheid moeten nemen van, overigens gewaardeerde, medewerkers. Gelukkig werken zij nu elders, waar ze volgens mij beter tot hun recht komen.

Ja, zo’n vervolg wil ik dan ook graag weten. Het is en blijft moeilijk en verdrietig om afscheid te moeten nemen van iemand die wel met hart en ziel en de juiste inzet zijn of haar werk doet, maar helaas niet mee kon met de veranderingen die zich steeds sneller aandienden.

Mezelf verwijt ik daarbij dat ik te lang ben blijven hopen dat het wel goed zou komen. Ik heb daarvan geleerd dat sneller doorpakken in een dergelijke situatie weliswaar pijnlijk, maar soms toch beter is.”

Human Resources staat bij Royal Smilde écht op de kaart, en daar is Van Lohuizen best trots op. “Iedereen is mee, HR is innovatief en doet er toe. We zijn een partner voor de business. Wij kennen hier gelukkig weinig lagen, al is dat soms ook lastig als het gaat om opvolging en doorstroming.

Zowel de directie als MT-leden, waaronder ik ook val, werken nauw samen. Deels vanuit de eigen expertise-rol, maar vooral ook met het bredere perspectief en met hetzelfde doel voor ogen. Ondernemerschap is dan ook een zeer belangrijke competentie die noodzakelijk is voor een rol aan de top van ons bedrijf, maar natuurlijk ook elders in het concern.

Het einddoel, verdubbeling in vijf a zes jaar, moet bij iedereen op het netvlies staan. Eigen- of afdelingsbelang is daaraan ondergeschikt.” Lachend: “Tja, dat leidt uiteraard wel eens tot frictie en discussie.”

Hoe lang zij zelf nog blijft? “Ik heb mijn commitment afgegeven. Het strategisch plan vergt nog een aantal jaren en veel uitdagingen. En zo lang Royal Smilde mij wil houden, er voldoende uitdaging is, ben ik er.”