Kabinet neemt verdere maatregelen op de arbeidsmarkt

Het kabinet hamert erop dat werkgevers en werknemers zich in de komende fase van de coronacrisis meer zullen moeten gaan aanpassen aan de veranderde omstandigheden. Sommige sectoren zullen nog langdurig last hebben van contactbeperkende maatregelen en het langer gedwongen op afstand werken. 

Met de nieuwste steunmaatregelen wil het kabinet daarom werkgevers en werkenden vooral ondersteunen bij (om)scholing en het begeleiden van de overstap naar ander werk. Verder is het kabinet van plan kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt beter  te ondersteunen.  

Vorig jaar waren met Prinsjesdag de economische vooruitzichten precies het tegenovergestelde van die waar de Miljoenennota 2020 tegenaan kijkt. De werkgelegenheid in Nederland was hoog, de begroting stond er goed voor; de staatsschuld zou tot onder de vijftig procent van het bbp dalen.

Groeiende overheidsschuld

Een jaar later stijgt de werkloosheid, in 2021 tot naar verwachting 5,9 procent, het begrotingstekort loopt op, en de overheidsschuld groeit tot boven de zestig procent van het bbp. Bovendien zal de economie met ongeveer met 5 procent krimpen.  

Daar staat volgens minister van Financiën Wopke Hoekstra tegenover dat: “onze economische fundamenten sterk zijn en de buffers die we hebben opgebouwd ervoor zorgen dat we deze klap kunnen opvangen.” De totale begrote kosten van de steunmaatregelen komen uit op ruim 62,5 miljard euro. Daaronder vallen naast concrete steunmaatregelen zoals de NOW-regeling ook uitgavemaatregelen, fiscale maatregelen en belastinguitstel. 

Prikkel voor nieuwe banen

De nieuwste Rijksbegroting is er dan ook op gericht om Nederland “investerend uit de crisis te laten komen” en wordt door werkgeversorganisaties met veel vertrouwen onthaald. Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW: 'De gebruikelijke reflex in een crisis is bezuinigen en zwaarder belasten van burgers en bedrijven. Nu wordt gekozen voor investeren en dus voor banen. Dat vinden wij heel verstandig.'

In de nieuwe plannen van het kabinet komt de geplande verlaging van het hoge tarief van de winstbelasting te vervallen. Het overgrote deel van de middelen zal worden ingezet voor de nieuwe Baangerelateerde Investeringskorting (BIK), om zo private investeringen – de motor van toekomstige groei – niet te laten stilvallen. 

'Door dit te koppelen aan een korting op de loonafdracht ontstaat een belangrijke prikkel voor nieuwe banen. Dat is precies wat er nodig is in een crisis', zeggen VNO-NCW en MKB-Nederland.   

Arbeidsdiscriminatie en kloof vast en flex

Om de economische weerbaarheid van Nederland te vergroten neemt het kabinet verdere maatregelen op de arbeidsmarkt, woningmarkt en in de vennootschapsbelasting. “Ook na deze begroting en kabinetsperiode resten diverse beleidsuitdagingen, te meer omdat de coronacrisis een aantal kwetsbaarheden opnieuw heeft blootgelegd”, aldus de Miljoenennota.

Eén van die kwetsbaarheden is volgens het CPB de alsmaar stijgende ongelijkheid tussen werkenden met een vast contract en flexwerkers. De crisis vergroot de sociaal-economische ongelijkheid op veel vlakken waarschuwt het CPB. De steunmaatregelen versterken die kloof zelfs, omdat de NOW-steun bijvoorbeeld vooral werkenden met een vast contract beschermt.

Verder vergroot de crisis de effecten van arbeidsdiscriminatie volgens het CPB. Wie een niet-westerse achtergrond heeft, komt als laatste aan werk en wordt er vaak als eerste weer uit gezet. Het CPB adviseert het kabinet daarom iets te doen aan de ongelijkheid op de arbeidsmarkt door bijvoorbeeld getroffen groepen te ondersteunen met scholing, werk vinden en hulp bij schulden.

Meer duurzame arbeidsrelaties gewenst

Het kabinet schrijft in de Miljoenennota het voor het verbeteren van het verdienvermogen van de economie belangrijk te vinden om gericht te investeren en talent beter te benutten. Omdat de grote flexibele/zelfstandige schil zorgt voor onzekerheid en minder stabiliteit bij een economische terugval “zijn meer duurzame arbeidsrelaties dus gewenst”. 

Het kabinet wil doorgaan op de weg van het meer evenwichtig maken van de arbeidsmarkt. Dit jaar is de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) in werking getreden, die het aantrekkelijker maakt om een vast contract aan te bieden, en die groepen flexwerkers meer zekerheid moet bieden. 

Ook onderkent het kabinet het probleem van de arbeidsmarktdiscriminatie. In de zomer is het wetsvoorstel ‘Toezicht gelijke kansen bij werving en selectie’ ter advisering aangeboden aan de Raad van State. Daarmee krijgt de Inspectie SZW toezichthoudende bevoegdheden op het proces van werving en selectie. 

Pilots interventies discriminatie

Binnen het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) wordt verder samen met gemeenten, scholen en werkgevers gewerkt aan een evidence base aan aantoonbaar effectieve interventies voor het tegengaan van de achterstand van Nederlanders met een migratieachtergrond. De resultaten van de pilots komen begin 2021 beschikbaar. Door de coronacrisis heeft dit proces vertraging opgelopen, aldus de Miljoenennota.

De Miljoenennota is hier als pdf te downloaden.