Kerncompetenties innovatieve leiders

‘Eens in de zoveel tijd komt er een revolutionair product voorbij dat alles verandert.’ Het zijn de woorden van Steve Jobs toen hij tien jaar geleden de eerste iPhone toonde. Je denkt bijna automatisch aan hem als je het artikel “The 5 Skills That Innovative Leaders Have in Common” leest in de Harvard Business Review. Een uitermate relevant onderwerp voor iedere organisatie en niet in de laatste plaats voor HR.

Innovatie staat hoog op de agenda en mag ook wat kosten. Ruim 13,6 miljard euro gaven bedrijven en instellingen in 2015 uit aan R&D volgens CBS. PwC becijferde dat Amerikaanse bedrijven er in datzelfde jaar 145 miljard dollar voor over hadden. Of al die euro’s en dollars ook revolutionaire producten gaan opleveren, hangt af van het talent van de mensen die het moeten doen. 

Om te beginnen aan de top van de organisatie. Wat is daar dan voor nodig? Het Amerikaanse assessmentbureau XBInsight analyseerde de competenties van zo’n 5000 leiders uit diverse sectoren. Doel was in kaart te brengen welke competenties innovatieve leiders met elkaar gemeen hebben. De onderzoekers concluderen dat de volgende vijf competenties hen kenmerken.

1. Risico’s niet negeren, wel managen

Innovatieve leiders scoren 25 procent hoger dan hun niet-innovatieve tegenhangers op het managen van risico's. Innovatieve leiders zijn proactief in het uitproberen van nieuwe benaderingen. Maar ze zijn ook alert op risico’s en zullen waar nodig actie ondernemen om die te ondervangen.

2. Nieuwsgierigheid tonen

Innovatieve leiders scoren hoger in termen van het blijk geven van nieuwsgierigheid en de altijd onderliggende wens om meer te weten te komen. Zij nemen actief kennis van nieuwe informatie, waaruit een duidelijke betrokkenheid blijkt bij de organisatiedoelstellingen. Het op peil houden van kennis en vaardigheden stelt ze beter in staat effectief te leiden, en stimuleert ook nieuwe manieren van denken bij andere werknemers.

3. Doortastend leiding geven

Innovatieve leiders zijn proactief en genieten vertrouwen en gezag. Ze weten lastige situaties in kansen om te zetten en durven de verantwoordelijkheid te nemen voor moeilijke besluiten. Dit soort leiders weet in vergaderingen de aandacht vast te houden en gaat conflicten en meningsverschillen niet uit te weg.

4. Kansen weten te grijpen

Innovatieve leiders scoren hoger als het gaat om het benutten van kansen. Ze zijn proactief, nemen initiatief en zetten zich persoonlijk in om succes te behalen. Zij anticiperen op mogelijke obstakels alvorens actie te ondernemen, maar slaan niet door in analyses. Ze zijn in staat langere tijd autonoom te werken met minimale ondersteuning en kunnen zo nodig snel van koers veranderen om te profiteren van nieuwe kansen.

5. Strategisch perspectief voor de organisatie zien

Tot slot blijkt dat innovatieve leiders hoger scoren als het gaat om het zien van strategisch perspectief voor de organisatie. Zij hebben een scherp inzicht in de trends in de sector en de gevolgen daarvan voor de organisatie. Ze hebben grondig inzicht in de organisatie, de markt en het klantenbestand. Ze zijn bedreven in het identificeren van strategische kansen en bedreigingen. Zij hebben het vermogen een overtuigende aanpak te formuleren om de organisatie vooruit te brengen.

Die opsomming bevestigt wat we eigenlijk al wisten, maar is daarom nog niet minder waar. Je ziet een Steve Jobs op al die punten moeiteloos scoren. Of een Richard Branson of een Mark Zuckerberg. Maar is het praktiseren van die competenties voldoende om ook de rest van de organisatie innovatief te laten zijn? Met name daarin hebben veel organisaties nog een stap te maken. En met innovatie doel ik dan op veel meer dan alleen het toewerken naar eureka-momenten. Innovatie is een continu proces waaraan in het ideale geval de hele organisatie bijdraagt. Je wilt de innovatiekracht van alle medewerkers, teams en afdelingen benutten, ook die van de receptie, de afdeling logistiek en het bedrijfsrestaurant. 

Met andere woorden, er moet zoiets ontwikkeld worden als een innovatieve cultuur. Daarin kunnen medewerkers de missie van de organisatie vertalen naar creatieve uitdagingen in het werk. Daarvoor moeten zij ervaren dat creativiteit wordt aangemoedigd en gewaardeerd, dat kruisbestuivingen mogelijk zijn, dat ideeën worden opgepakt, dat er middelen worden vrijgemaakt om te experimenteren, dat resultaten worden gedeeld en successen worden gevierd, enzovoort. 

Dan ontstaat een organisatie die leert en creëert. En dat betaalt zich uit volgens de cijfers. Sociale innovatie zorgt in de topsectoren zelfs voor 77 procent van het innovatiesucces. Zie het onderzoeksrapport ‘Technologische en sociale innovatie in een concurrerende markt’ uit 2013. Dat de leider een cruciale rol speelt in het creëren van de basis hiervoor, spreekt voor zich. Als zesde competentie voor innovatieve leiders zou ik daarom willen toevoegen: in staat en oprecht bereid zijn tot het opbouwen van een innovatieve cultuur. 

Voor HR zitten er tenminste drie aspecten aan dit verhaal. In een innovatieve organisatie is ook de HR-afdeling continu alert op mogelijkheden tot verbetering van de alledaagse HR-praktijk en -processen. Voor HR-leiders die hierin het voortouw nemen gelden een-op-een de vijf kerncompetenties. En als spin in het web van veel organisatieprocessen is HR bij uitstek in de positie om het ontwikkelen van een innovatieve cultuur aan te jagen. En daarmee de innovatieve competenties van de leider nog eens met een factor X te versterken.