Hoe brengen we de human touch terug in ons bestaan?

Fotografie: Anko Stoffels

Het terugbrengen van de human touch is de gedeelde purpose van Mischa en Maarten, zij hebben daarvan beiden hun werk gemaakt. In de gezondheidszorg en in organisaties zien zij die human touch echter bijna verloren gaan.

Mischa Selis en Maarten van Beek schrijven elke drie maanden op persoonlijke titel een column voor CHRO. Een psychiater en een HR-directeur die op hun eigen wijze ieder hun visie geven op leiding geven aan mensen in tijden van globalisering, neoliberale economie en digitalisering. Zij kennen elkaar uit het Zuid-Limburgse heuvelland en worstelen beiden als mens en als professional met de vraag wat mens zijn in deze tijden is of zou moeten zijn. 

Mischa: “Chronische stress ondermijnt de human touch” 

“Ons zenuwstelsel is evolutionair ontwikkeld om ons te beschermen tegen gevaar, maar Stephen Porges bewees dat het in de westerse samenleving leidt tot chronische stress. Door globalisering en digitalisering worden wij toenemend overprikkeld. Op social media hebben wij de wereld onder handbereik, maar wij zijn nog nooit zo eenzaam geweest. Dat wij liever een perfecte versie van onszelf posten in plaats van wie wij menselijkerwijs zijn, helpt niet zoals Mischa’s collega-psychiater Dirk de Wachter prachtig beschrijft.

“Door de neoliberale economie is mens-zijn niet meer intrinsiek waardevol, maar heeft de mens een marktwaarde. Wij reageren prikkelbaar, trekken ons terug en worden ziek. Wij verliezen de verbinding met onze gevoelens en met anderen. Wij voelen ons niet meer veilig in ons lichaam en de wereld en gaan ongezond gedrag gebruiken om onszelf te kalmeren. 

“Chronische stress is de gemeenschappelijke bron geworden van de epidemie van leefstijlziektes, zoals obesitas en depressiviteit.”

Maarten: “Mensen in organisaties moeten weer baas zijn over hun eigen zenuwstelsel”

“Je ziet in westerse, met name grote, organisaties het wederzijdse verlies van verbinding tussen de organisatie en zijn mensen. Ook de kantoortuin heeft hier een negatief effect op gehad, terwijl deze het tegendeel beoogde. De wereld en ons werk globaliseren en digitaliseren, wat ook geleid heeft tot een toegenomen welvaart en veel minder armoede, zoals scherp beargumenteerd door Hans Rosling. En social media kunnen ook een middel zijn om vanuit openheid en kwetsbaarheid de verbinding elkaar te vinden. 

“In een wereld waarin ons welzijn onder druk staat, willen we bouwen aan een ecosysteem van vitale vakmensen, die in balans zijn met zichzelf en de wereld. Een loopbaan moet persoonlijk zijn en niet perse een rechte lijn omhoog. De ouderwetse leidinggevende, die van bovenaf controleert, moet plaats maken voor de coachende leidinggevende die persoonlijk leiderschap van zijn of haar medewerkers stimuleert. De medewerker moet niet ‘gepamperd’ worden en zich afhankelijk opstellen, maar eigenaarschap en verantwoordelijkheid krijgen en nemen. 

“De gesprekken gaan dan niet meer over de wederzijdse rechten en plichten, maar over wat mensen van elkaar nodig hebben om in balans te komen en te blijven. Over wat mensen de organisatie kunnen bieden, en wat ze daarvoor nodig hebben. Performance-management bouwt voort op ideeën van bijvoorbeeld Neel Doshi en ‘growth mindset’. Daar horen ook vertrouwen, rust en reflectie bij. Dan zullen we zien dat mensen veel meer kunnen bijdragen dan dat we dachten, en ver boven hun ‘ouderwetse functiebeschrijving’ uitstijgen. 

“De uitdaging ligt er in mensen weer de baas te maken over hun eigen zenuwstelsel. De geschiedenis toont dat mensen die zich het beste aan nieuwe omstandigheden kunnen aanpassen, overleven.”

Van de neurowetenschap naar de werkvloer

Bedrijven zoals Unilever, Lego en ING hebben, onder invloed van mensen als Bill George en Nick Craig hun aandacht voor strategie, uitkomsten en winst verplaatst naar purpose. Purpose brengt de zingeving terug en als brug daarvoor dienen de mens, zijn relaties en samenwerking. Resultaten groeien als de brug tussen individuele en organisatie-purpose expliciet wordt. 

De HR-professional moet echter geen psychiater worden, maar kan van de neurowetenschap en psychotherapie wel leren wat mensen nodig hebben van hun leidinggevenden, team en organisatie. Dat inzicht is steeds noodzakelijker om mensen vitaal door hun loopbaan heen te coachen. Dit vraagt ook om ander leiderschap. Aaron Chatterij en Michael Toffel spreken in dezen van activistische CEO’s die zingeving terugbrengen in organisaties, met als sprekende Nederlandse voorbeelden leiders als Paul Polman en Feike Sijbesma. 

HR-professional moet zich transformeren 

In de toekomstige netwerk-wereld kunnen wij het lot van de wereld echter niet in de handen van een paar CEO’s leggen. Ieder individu zal zijn steentje moeten bijdragen. Daar is moed voor nodig, moed van alle mensen, zowel in de rol van leidinggevende als in de rol van vakman of -vrouw. En moed van de HR-professional, die zichzelf zal moeten transformeren als hij zijn werk wil transformeren.  

De HR-professional moet af durven stappen van systemen die niks met performance of menselijkheid te maken hebben, maar een product zijn van bureaucratie of nutteloze ambitie om te controleren. Het vraagt om de moed te investeren in menselijkheid vóór proces of systeem. 

Wij pleiten er in onze eerste column voor om, in tijden dat de menselijke waarden onder druk staan, dat HR-professionals de term “resources” voor mensen afschaffen. 

Mischa Selis & Maarten van Beek*

* Beide auteurs schrijven op persoonlijke titel.