Minister Uitermark belooft maatregelen voor ‘zeer zorgwekkend’ racisme binnen rijksoverheid
Minister Judith Uitermark van BZK noemt de resultaten van het focusgroepenonderzoek naar ervaren racisme binnen de rijksoverheid “zeer zorgwekkend”. Ze benadrukt dat het schadelijk is voor de ambitie om de rijksoverheid representatief te maken voor de samenleving en iedereen gelijke kansen te bieden om binnen de overheid te werken en door te groeien, zo meldt Binnenlands Bestuur.
Veel respondenten gaven aan te maken te hebben met betutteling en onderschatting, wat hun zelfvertrouwen aantastte
De minister reageert op vragen van Tweede Kamerlid Glimina Chakor (GroenLinks-PvdA), die verwijst naar een brandbrief van 58 rijksambtenaren met een migratieachtergrond. In deze brief wordt melding maken van institutioneel racisme, discriminatie en uitsluiting binnen de rijksoverheid.
Chakor vraagt zich af waarom, ondanks eerdere maatregelen, meldingen van racisme en uitsluiting nog steeds toenemen, zoals blijkt uit een personeelsenquête (PER). Hoewel Uitermark de cijfers uit de PER niet kan vergelijken met voorgaande jaren vanwege verschillen in de vragen, bevestigt ze dat de uitkomsten, evenals de resultaten van het focusgroepenonderzoek, verontrustend zijn.
Betutteling en onderschatting aanpakken
Deelnemers aan het focusgroepenonderzoek gaven aan dat hun collega’s en leidinggevenden vaak moeite hadden om te geloven dat zij op hoog niveau presteren, en dat hun competenties minder werden vertrouwd dan die van andere collega’s. Veel respondenten gaven aan te maken te hebben met betutteling en onderschatting, wat hun zelfvertrouwen aantastte en hen belemmerde in hun professionele groei.
Om de ervaringen van medewerkers te verbeteren, moeten het wervings- en selectieproces, evenals de doorstroommogelijkheden, beter worden afgestemd, en moeten leidinggevenden beter worden toegerust. De maatregelen “Breed werven en objectief selecteren” worden op dit moment geïmplementeerd binnen de departementen, en er worden rijksbrede trainingen voor sollicitatiecommissies georganiseerd om bewustzijn van vooroordelen te vergroten en het selectieproces te verbeteren.
Alert op grensoverschrijdend gedrag
De minister laat een gids ontwikkelen voor leidinggevenden over hoe om te gaan met racisme en hoe dit effectief te handhaven, als reactie op gelijksoortige vragen van Tweede Kamerlid Mpanzu Bamenga (D66). Deze gids, inclusief een escalatiemodel, moet voor de zomer van 2025 gereed zijn.
Bovendien onderzoekt ze of specifieke vaardigheden die essentieel zijn voor het bevorderen van een sociaal veilig en inclusief werkklimaat kunnen worden opgenomen in de functieomschrijvingen en beoordelingscycli van leidinggevenden.
Uitermark stelt dat inclusie en gelijkwaardigheid de norm moeten zijn binnen de organisatie
Ook worden deze vaardigheden mogelijk toegevoegd aan programma’s die gericht zijn op het ontwikkelen van inclusief leiderschap. Volgens de minister moeten medewerkers er volledig op kunnen vertrouwen dat leidinggevenden en collega’s alert zijn op grensoverschrijdend gedrag en snel en doeltreffend optreden wanneer dit zich voordoet.
Als dit niet het geval is, kunnen medewerkers terecht bij interne of externe vertrouwenspersonen, een formele melding maken of een klacht indienen. Ze ziet de oprichting van een centraal loket voor een rijksbrede klachtencommissie en integriteitscommissie als een belangrijke stap in de goede richting.
Huidige politieke sfeer ’te woke’?
Chakor vraagt de minister hoe ze voorkomt dat de huidige politieke sfeer, waarin diversiteit en inclusie soms als ‘te woke’ worden gezien, ervoor zorgt dat deze belangrijke kwesties minder aandacht krijgen. Uitermark benadrukt dat het diversiteit- en inclusiebeleid van de rijksoverheid essentieel is voor het functioneren van een betrouwbare en effectieve overheid.
Ze stelt dat inclusie en gelijkwaardigheid de norm moeten zijn binnen de organisatie, die vrij moet zijn van discriminatie en racisme. De overheid moet goed in contact staan met de samenleving en haar in al haar diversiteit bedienen en vertegenwoordigen.
Uitermark erkent dat de overheid nog niet altijd door (potentiële) medewerkers als een inclusieve werkgever wordt ervaren, zoals blijkt uit recente onderzoeken naar discriminatie en racisme binnen de rijksoverheid. Ze verzekert dat de rijksbrede aanpak hierop voortgezet zal worden.