‘Ontslagboete NOW 2.0 biedt hoogstens schijnzekerheid’ 

Door Nicole Kennis, advocaat bij HVG Law LLP

PvdA-fractieleider Lodewijk Asscher vreest nu “heel veel extra ontslagen in heel korte tijd” (nos.nl). Ook de vakbonden vrezen nu een massaontslag. FNV-voorzitter Han Busker: “Het afschaffen van deze boete druist in tegen de doelstelling van het pakket om banen en inkomen overeind te houden”. Het schrappen van de boete zou volgens de CNV zelfs een subsidie op grootschalige ontslagrondes zijn. “Bedrijven strijken straks de staatssteun op terwijl ze hun mensen vervolgens wel mogen ontslaan. Een blamage,” aldus CNV-voorzitter Piet Fortuin. Maar het staat nog te bezien of de vakbonden het wel bij het juiste eind hebben. Leest u even mee?

1. Bij ontslag moet de subsidie worden terugbetaald 
Onder de NOW 1.0 wordt de NOW-subsidie verrekend met 150% van de loonkosten van de werknemer voor wie een ontslagaanvraag wegens een bedrijfseconomische grond is ingediend bij het UWV. Onder de NOW 2.0 wordt de NOW-subsidie verrekend met 100% van de loonkosten van de ontslagen werknemer. De extra 50% is onder de NOW 2.0 dus geschrapt. Ondernemers ontvangen derhalve geen subsidie voor ontslagen werknemers. Er is dus zeker geen sprake van subsidie op ontslag, zoals de CNV stelt. 

2. Boete is geen garantie voor ontslagbescherming
Volledige baanzekerheid biedt ook de NOW 1.0 niet. De boete is uitsluitend van toepassing indien de ondernemer een ontslag wegens bedrijfseconomische gronden aanvraagt bij het UWV in de periode vanaf 17 maart 2020 tot en met de periode dat de ondernemer NOW 1.0 subsidie geniet, dus tot 31 mei 2020. In die gevallen is de boete dus al snel van tafel. Een ondernemer kan deze periode gebruiken om een reorganisatie voor te bereiden om vervolgens een ontslagaanvraag wegens bedrijfseconomische gronden in te dienen bij het UWV op 1 juni 2020. 

Bovendien is een beëindiging van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden, of een ontslag wegens een andere grond, nog steeds mogelijk tijdens de NOW 1.0-subsidie, zonder dat de ondernemer daarvoor beboet wordt.  

3. Ook mét boete kan reorganiseren alsnog lonen
Er zijn gevallen denkbaar waarbij de boete te verwaarlozen is in vergelijking met de noodzakelijke bezuiniging op de loonkosten bij een bedrijfseconomisch ontslag op de langere termijn. Alsdan doet een ondernemer er ook verstandig aan niet langer te wachten en de reorganisatie vast op te starten, ondanks de boete. 

Kortom, een boete voorkomt een ontslag op bedrijfseconomische gronden dus zeker niet. 

4. Regels voor ontslagbescherming gelden onverminderd 
Tot slot zijn de spelregels bij een bedrijfseconomisch ontslag niet veranderd door de NOW. Een ondernemer zal nog steeds een bedrijfseconomische ontslaggrond moeten bewijzen, zich moeten houden aan het afspiegelingsbeginsel, zich moeten inspannen voor herplaatsing van de werknemer en de opzegverboden moeten respecteren.

De Wet melding collectief ontslag schrijft bovendien voor dat bij een voorgenomen ontslag van minimaal 20 werknemers binnen 3 maanden, de ondernemer een inspanningsverplichting heeft om met de vakbonden in overleg te treden over een sociaal plan. Deze spelregels tezamen geven voldoende waarborgen aan de werknemer. Een baan biedt echter geen 100% garantie op werkbehoud. Dit zou ook niet reëel zijn. 

Niet “opeens” eenvoudiger 

Kortom: de visie van de vakbonden is onvolledig. Zij miskennen de waarborgen die het Nederlandse ontslagrecht kent. Onder NOW 2.0 wordt het niet “opeens” een stuk eenvoudiger om werknemers te ontslaan. Een bedrijfseconomisch ontslag is nog steeds met voldoende waarborgen voor de werknemer omkleed en de NOW 1.0 bood in die zin ook geen baangarantie. 

Bovendien, een reorganisatie op het juiste moment kan een faillissement – en dus nog veel meer ontslagen – voorkomen. Precies het primaire doel van de NOW. Het getuigt van een kortetermijnvisie om een boete op te leggen die na afloop van de NOW – na slechts drie maanden – haar betekenis verliest en bovendien juist kan leiden tot méér ontslagen op de lange termijn. 

Bedrijf financieel gezond houden

De economie maakt een noodlanding, en een noodlanding maak je nu eenmaal nooit zonder brokken. Voor ondernemers is het niet meer dan een kwestie van behoorlijk bestuur het bedrijf financieel gezond te houden om zodoende (ook) de banen van zoveel mogelijk werknemers te beschermen in plaats van simpelweg alle banen op de zeer korte termijn te behouden.