‘Promoot offline zijn bij werknemers’

Een gezonde geest in een gezond lichaam. Oftewel mens sana in corpore sano. Het Latijnse gezegde is door transities en digitalisering in het bedrijfsleven relevanter dan ooit. Maar hoe gaat HR om met het veiligstellen van de vitaliteit van werknemers? Mark Tigchelaar spreekt op CHRO Day 2019 over de noodzaak van focus.

Over dit thema heeft de psycholoog, auteur en TEDx-spreker inhoudelijk wel wat te zeggen op de dag dat de absolute top van de Nederlandse HR-wereld bijeenkomt. Eerder dit jaar verscheen zijn boek Focus AAN/UIT, waarin de 35-jarige uitlegt dat alles draait om concentratie. “Dat is in onze huidige kenniseconomie, waarin we voortdurend door afleidingen worden gehinderd, van doorslaggevend belang. Zij die hun aandacht goed weten te managen, zijn de winnaars van straks, van het komende decennium.”

Concentratielekken

Voor HR-professionals ligt hier ook een uitdaging, aldus de psycholoog die zich al vijftien jaar in het onderwerp verdiept. “Hoe krijg je focus binnen je organisatie en onder je werknemers? Er zijn vier lekken die concentratie bedreigen. Bijvoorbeeld te weinig prikkeling, dat ontstaat al snel. Voor één taak wordt maar een deel van je hoofd gebruikt, de hersenen denken sneller dan die taak vereist.

Het overactieve brein kan ons behoorlijk in de weg zitten. Een eenvoudige tweede taak kan dan uitkomst bieden. Muziek aanzetten, is bijvoorbeeld zo’n handig trucje. Zo schreef ik mijn vijfde en meest recente boek door naar één lange playlist te luisteren. Maar het werkt alleen als die muziek geen bewuste aandacht vergt, je moet de nummers én de volgorde kennen.”

Bekritiseerde kantoortuin

Waar mensen vaak over klagen: voortdurende afleiding op het werk, doordat er in de alom bekritiseerde kantoortuin al die geluiden, prikkels en irritaties zijn. “Funest voor concentratie en creativiteit”, zegt Tigchelaar. “De kantoortuin veroorzaakt prestatieverlies van medewerkers. Want de productiviteit keldert als er naast je iemand zit te praten. Het is één van de vier lekken, maar niet eens de grootste boosdoener.”

Belangrijker is dan concentratieverlies, veroorzaakt door te weinig brandstof. Er zijn twee stoffen in het hoofd die nodig zijn om te kunnen denken, te kunnen werken. Als die op raken, doordat er bijvoorbeeld inspanning heeft plaatsgevonden, haken mensen af, aldus Tigchelaar. Ontspanning is nodig voor inspanning, is zijn stellige overtuiging. “Uit recent onderzoek blijkt dat de hoeveelheid prikkels die we dagelijks verwerken vijf keer groter is dan in de jaren tachtig. Met als gevolg die moeite om ons te concentreren.”

CHRO LHR Summit 2020

Vaak heeft elk team zijn eigen purpose, leider en cultuur. Teams streven naar vrijheid en autonomie. Hoe zorgen we ervoor dat zij toch met elkaar verbonden blijven, een gedeelde purpose voelen en beleven? Ga hierover op 2 april met andere CHRO's in gesprek en meld je aan met code WLHR20.

Wisselgedrag

Mark Tigchelaar adviseert om zogenaamd wisselgedrag te minimaliseren. Want het lezen van een e-mail kost het brein minstens een minuut, voor de focus weer bij die oorspronkelijke taak ligt. “Wie wisselt, is af.” Het onmiddellijk lezen van vijftig ontvangen e-mails per dag heeft funeste gevolgen voor het denkniveau. Zelf probeert Tigchelaar ook te focussen door niet even op WhatsApp te kijken of voortdurend zijn mail te checken. Want op lange termijn is dat schadelijk voor de concentratie.

Verwijzend naar zijn laatste boek: “Pas als je focus even op ‘uit’ gaat, kan die later weer ‘aan’. Als ik ’s avonds thuiskom, gaat mijn telefoon in de keukenlade. Nu even niet. Mijn e-mails bekijk ik vier keer per dag, voor mijn werk is dat genoeg. Stress is niet werkgerelateerd, stress wordt veroorzaakt door gebrek aan focus, door die vier lekken in concentratie.”

Loyaliteit en betrokkenheid

Het constante controleren op berichten wordt ook vanuit loyaliteit en betrokkenheid richting de werkgever gedaan, concludeert Tigchelaar. Dat doe hij na honderden kenniswerkers, ondernemers en topsporters te hebben begeleid door met focustraining tot betere prestaties te komen. “Hier ligt een grote uitdaging voor HR-directeuren”, meent de psycholoog, met een knipoog naar zijn toehoorders, straks op CHRO Day.

“HR moet medewerkers er bewust van maken dat voortdurend online zijn gevaren met zich meebrengt”, vervolgt Tigchelaar. “En HR zou meer offline zijn juist moeten promoten! Wordt dat nagelaten, dan is dat een garantie op uitval in de organisatie. Je kunt bedrijven bijna juridisch verantwoordelijk stellen voor het voortdurend online zijn. In Frankrijk staat dat al te gebeuren.”

Een link leggend met het grote aantal burn-outs onder met name jongeren: “Die zijn voortdurend online. ‘Wanneer verveelde je je voor de laatste keer?’, vraag ik weleens. Medewerkers hebben recht op onbereikbaarheid. Ter behoud van die gezonde geest in dat gezonde lichaam.”