Door Jancees van Westering
Een manager die neigt tot perfectionisme en controle is bang dat – vooral de thuiswerkende – medewerkers tekortschieten. Thuiswerkers die neigen tot perfectionisme en controle zijn bang dat zij zelf tekortschieten en dreigen daardoor over te presteren. Samen zijn ze een tragikomisch duo dat goed presteren belemmert in plaats van bevordert. Hoe verander je dat? Een shift van controle naar vertrouwen doet wonderen.

Een stevige crisis werkt als een herfststorm: alles wat zwak is breekt af of waait om. Dat zie je nu ook met Corona gebeuren. Systemen, samenlevingen, bedrijven, relaties en mensen worden getest en soms te licht bevonden. Onderlinge verschillen nemen onvermijdelijk toe, nu alles en iedereen wordt onderworpen aan een rauw ‘survival of the fittest’: wat zwak is en geen toekomst heeft verdwijnt.

Relatie tot prestatie

De kracht van zowel managers als (thuis)werkers wordt voor een belangrijk deel bepaald door hun relatie tot prestatie. Wat is je drijfveer om te presteren en anderen te laten presteren? Afhankelijkheid van waardering? Angst om tekort te schieten? Overmatig verantwoordelijkheidsgevoel? Of de behoefte om een bijdrage te leveren, liefde voor je vak en plezier in het werk?

Wat is je drijfveer om te presteren en anderen te laten presteren?

Hoe verhoud je je daarbij tot de kans dat je alle controle verliest en het misgaat met presteren? Betekent dat het einde van de wereld, een naderend schavot? Of gewoon een teleurstelling, die je in kaart brengt waarna je een ervaring rijker verder gaat? Met als kernvraag: hoeveel ruimte bied je jezelf en anderen om te slagen en te falen?

Het is duidelijk dat mensen die presteren uit liefde en plezier beter functioneren dan degene die wordt beheerst door angst om controle te verliezen en tekort te schieten. Een manager die alles perfect wil hebben – en voortdurend controlerende boodschappen uitzendt – haalt beslist niet het beste uit zijn medewerkers.

Medewerkers die alles perfect willen doen en zichzelf voortdurend kritisch volgen, halen beslist niet het beste uit zichzelf. En de combinatie van beiden werkt ronduit toxisch: manager en (thuis)medewerker versterken alleen maar elkaars onzekerheid. Hun samenwerking groeit nooit uit tot wat het eigenlijk zou moeten zijn: een creatieve, productieve dans. Terwijl deze tijd daar juist om vraagt.

Vertrouwen in jezelf

Sleutelwoord bij dit alles is vertrouwen. Vertrouwen in jezelf. Vertrouwen in anderen. Vertrouwen in het leven. Daarbij niet alleen vertrouwen dat het zeker gaat lukken, maar ook dat er (uiteindelijk) een oplossing komt als alles uit de hand loopt. Vertrouwen is een mooi begrip dat een helder inzicht biedt in de manier waarop managers en medewerkers zich gedragen.

In hoeverre heb je ervaren dat je er hoe dan ook mag zijn?

Maar het is ook een basishouding die je van kinds af aan ontwikkelt: in hoeverre heb je ervaren dat je er hoe dan ook mag zijn? Of werd de liefde die je ontving meteen al gekoppeld aan prestatie? Kortom vertrouwen – of gebrek daaraan – zit behoorlijk diep en laat zich niet zomaar omvormen.
Intussen dringen twee conclusies zich op: een organisatie die wil overleven kan zich niet al te veel managers en medewerkers veroorloven die gehinderd worden door perfectionisme en behoefte aan controle (helemaal bij gedwongen thuis werken). En de dosis vertrouwen die binnen een organisatie heerst is mede bepalend voor de kans om sterker uit de crisis te komen.

Stappen

Het devies is dus: bouw aan vertrouwen. Maar hoe dan? De eerste stap is inzien hoe vitaal het is om een shift te maken van controle naar vertrouwen. De tweede stap is het besluit nemen om binnen je organisatie systematisch te gaan werken aan de ontwikkeling van vertrouwen. Dat kan door bij de beoordeling en aanname van nieuwe managers en medewerkers het vermogen om vertrouwen te hebben en vertrouwen te geven sterk mee te wegen.

Wie vertrouwen krijgt zal beter in staat zijn om vertrouwen – door – te geven

Daarnaast kan je het huidige personeel via training en coaching om meer vertrouwen op te bouwen. Niet met de ambitie om persoonlijkheden om te vormen. Wel met het doel om overmatig perfectionisme te temperen en daardoor de weg vrij te maken voor een shift van controle naar vertrouwen.

Bij dit alles mag je tenslotte vertrouwen op het mechanisme dat niet alleen negatieve, maar ook positieve ontwikkelingen besmettelijk zijn: wie vertrouwen krijgt zal vervolgens beter in staat zijn om vertrouwen – door – te geven!

3 Tips om te investeren in vertrouwen

1. Maak een lijst van dingen die je goed hebt gedaan en herhaal die als een mantra
2. Speel met de gedachte dat je uiteindelijk niets onder controle hebt
3. Gun jezelf de affirmatie ‘Ik mag er zijn, zoals ik ben’