Stress: ook kleine veranderingen in omgevingsfactoren kunnen grote verbetering geven

Door Melissa Schouman

De laatste maanden ben ik regelmatig aan het werk met teams en afdelingen die werkdruk ervaren. Tenminste, zo wordt het gevoel van ongemak, dat ieder op een eigen manier ervaart, maar even samengevat. Want ja, werkdrukervaring is subjectief. Waar de een er zwaar onder gebukt gaat, werkt de ander fluitend door. Die ‘fluitende’ is meestal degene die nog altijd zelf invloed denkt te kunnen uitoefenen op de hectische situatie. Die een stevig ‘nee’ in het persoonlijke woordenboek heeft staan. En nu hoor ik u denken: ‘aan zo iemand is zo’n teamsessie toch helemaal niet besteed?’ Maar niks blijkt minder waar.

Omgeving is een breed begrip en omvat ook de manier waarop men met elkaar omgaat, zowel in overleggen als bij het koffieapparaat

Ook de ogenschijnlijk stevige medewerker wil ‘aan de slag met werkdruk’. Die voelt namelijk feilloos aan dat verzwakking van het geheel tot verzwakking van elk deel leidt. Ook die ‘fluiter’ heeft behoefte aan een omgeving die stress-verlagend is, in plaats van stress-verhogend. En ‘omgeving’ is in deze een breed begrip. Dat zijn de gebukt gaande en soms klagende collega’s. Dat is de wijze waarop men met elkaar omgaat, zowel in overleggen als bij het koffieapparaat. Dat is de fysieke werkplek. Dat zijn de al dan niet functionerende werksystemen. En dat is zelfs de al dan niet helderheid van het organisatiebeleid. Al die zaken dus, waar je alleen ‘met elkaar samen’ invloed op kunt uitoefenen.

Gedragswetenschappers vertellen ons al langer dat het slim is om niet alleen in te zoomen op het individuele gedrag, maar ook goed te kijken naar de invloed van omgevingsfactoren. Dit wordt ook wel een ‘psychologische landschapsanalyse’ genoemd. Die omgevingsfactoren kunnen zowel stimulerend als belemmerend werken op het gezonde werkgedrag waar we eigenlijk naartoe willen. Het goede nieuws hiervan is dat er dus niet alleen die individuele knop is, waaraan mensen zélf moeten leren draaien. Er kan ook wel degelijk aan een aantal gezamenlijke knoppen worden gedraaid.

Verandering is moeilijk

Net als bij individuele gedragsverandering geldt overigens ook hier: ga voor kleine stappen en dus voor gegarandeerde succesjes. Alle verandering is moeilijk voor de oermens in ons.  Verandering maakt onzeker, het kost tijd en energie en het lukt niet altijd in die grote mate die we willen. Dan is het éxtra goed nieuws dat ook het bezig zijn met die omgevingszaken, op een simpele manier, grote effecten kan hebben.

Denk bijvoorbeeld aan kleine verbeteringen in de werkomgeving. Samen een beetje opruimen en een paar nieuwe impulsen aan de inrichting geven om deze gezelliger én functioneler te maken. Of een paar eenvoudige wijzigingen in de manier van overleggen om ze leuker én nuttiger te maken. Natuurlijk is dit niet het héle verhaal over wat er allemaal moet gebeuren. Maar het zijn deze positieve steentjes in de vijver, die gaan zorgen voor een steeds groter rimpelingseffect. Eenmaal samen op weg met deze geslaagde veranderingen wordt het steeds aantrekkelijker om ook het eigen gedrag hierin mee te nemen.

Onder invloed van kleine successen worden rimpelingen de golven waarop we kunnen surfen. Laten we daar (nog meer) gebruik van maken!

Dit opinie-artikel verscheen eerder bij Binnenlands Bestuur, een uitgave van Sijthoff Media BV