‘Werkgeluk kun je trainen’

We willen allemaal gelukkige medewerkers. Geen hysterisch blije mensen die continu op een roze wolk zweven – heus niet. Maar wel positieve medewerkers die het goede met het slechte nemen, die goed in hun vel zitten en naar tevredenheid presteren in hun functie.

In werkgeversland dan ook geen gebrek aan termen als werkgeluk en employee experience – zeker in deze markt. ‘Mensgericht ondernemen’ begin langzamerhand gewoner te worden. Maar het handen en voeten geven aan het begrip ‘werkgeluk’ blijft lastig. Performancemanagement wordt aangepast, welkomstrituelen als onboardingsprocedures ingevoerd, en hard wordt er gewerkt aan programma’s rond de werk-privébalans.

Toch blijkt werkgeluk vaak een abstract begrip in het HR-beleid, zo bleek ook op de CHRO Summit 2018 over Happiness.

Werkgeluk verhogen kan echter ook heel concreet zijn. Geluk is namelijk te trainen, stelt Veronique Kilian, auteur van het nieuwe boek ‘Geluk op het werk? Train je gelukscompetenties!’. Als trainer en interim HR-adviseur stond Kilian tal van bedrijven bij in verandermanagement en teambuilding. Ook leidt ze professionals op tot ‘werkgelukdeskundige’. 

Maar in haar eerdere zoektocht naar de vraag ‘hoe kun je mensen helpen gelukkiger te zijn op het werk?’, bleken competenties hiervoor te ontbreken. 

‘Ons referentiekader moet anders’

Kilian: ‘Het viel me op dat compententiewoordenboeken vaak hetzelfde naar bepaalde competenties kijken. We hebben het over stressbestendigheid, maar niet over ontspanningsvermogen. Over doorzettingsvermogen, maar niet over herstelvermogen. En we trainen medewerkers wel op kostenbewustzijn, maar niet op geluksbewustzijn. 

Een gemiste kans, meent ze. ‘Ons referentiekader waaruit we dit soort competenties bekijken, moet anders. Zeker in een tijd waarin de burn-outcijfers door het dak gaan en we een overload aan stress kennen.’ 

Lees ook: De wetenschap over happiness op de werkvloer

Werkgeluk in talentmanagement

In haar boek, waarin ze zich baseert op literatuuronderzoek uit de affectieve neuropsychologie, gelukshormonen en de neuroplasticiteit (ontwikkelmogelijkheid) van de hersenen, moedigt zij bedrijven aan om ‘geluk op het werk’ als competentie te zien. Oftewel: een te trainen vaardigheid. Denk dan bijvoorbeeld aan vaardigheden als excelleren met gemak, herstellen en het vergroten van betekenisgeving en geluksbewustzijn. Dat brengt een heel andere blik op werk, geluk en vitaliteit met zich mee. 

Maar competenties en geluk, gaan die twee wel samen? Het woord ‘competentie’ insinueert een beperkte, strakke ruimte voor de medewerker: structuren en systemen. Geluk daarentegen, lijkt een begrip wat ruimte en vrijheid nodig heeft. Toch beknellen de twee elkaar niet. Het vatten van geluk in competenties lijkt echter juist goed aan te sluiten bij de positieve psychologie en bij de huidige kijk op talentmanagement. 

Moeten we ‘gehard’ worden?

‘Geluksondernemer’ Bob Hutten van cateringbedrijf Hutten verwoord dit in het boek als volgt: ‘Neem bijvoorbeeld de gelukscompetentie herstellingsvermogen in vergelijking met de klassieke competentie stressbestendigheid. Dat laatste klinkt als “gehard moeten worden om met een verhoogde werkdruk om te kunnen gaan”, terwijl herstellingsvermogen een beroep doet op je kracht en vrije wil om je levenslust te ontwikkelen.’

Verbreed je gelukssnelweg

Een sleutel voor het trainen van de ‘geluksvaardigheid’ zit in hersenen, legt Kilian uit. In de hersengolflengte om precies te zijn. ‘Bij stressbestendigheid praten we vaak over bestand zijn tegen werkdruk en omgaan met lastige situaties. Dat zorgt voor stress. In dit soort situaties heb je een diepere hersengolflengte en een vernauwd bewustzijn. 

Maar in situaties die gaan over ontspannen, herstellen en zelfs spelen, gaat je ‘hogere brein’ aan. Je hersenen komen in een andere hersengolflengte, waarin je je beter kunt ontspannen. Dat geeft dat een bredere blik op de wereld. Daardoor ben je ontvankelijker voor inspiratie en ontwikkel je meer creativiteit om te kansen te pakken. Als je dat hogere brein weet te trainen, kun je deze hersengolflengte beïnvloeden. Dan wordt de ‘gelukssnelweg’ in je hoofd toegankelijker dan de ‘pieker- en zorgensnelweg.’

Geluksmanagement voor de CHRO 

Aan u als HR-directeur de taak om te onderzoeken welke gelukscompetenties u wilt opnemen in het HR-beleid of talentmanagement. Dat betekent niet alleen het faciliteren en beschikbaar stellen van middelen, maar ook het actief trainen ervan. Niet alleen op individueel en teamniveau, maar ook binnen de directie en het management zelf. 

Wanneer Kilian met bedrijven werkt, is het hoger management zelfs als eerste aan de beurt. Kilian: ‘Je moet er als bestuur zelf de zin van inzien. Als je zelf niet gelooft in werkgeluk, kun je niet zeggen dat je geluk uitrolt en zo een ‘gelukkige onderneming’ voorstaat.

Bovendien, als je speeltafels neerzet om ‘playful’ gedrag te stimuleren, of tegen je medewerkers zegt dat ze samen moeten lunchen om communitybuilding te stimuleren, moet je dat ook zelf ook doen. Het voorbeeld geven. Pas wanneer de top dit soort gedrag laat zien en uitdraagt, voelt de rest van de organisatie dat het echt is.’