Dat blijkt uit het tweejaarlijkse rapport van het World Economic Forum over veranderingen en trends in de arbeid (The Future of Jobs Report 2020). Dit rapport is gebaseerd op onderzoek bij 291 grote bedrijven in 26 landen. 

Bedrijven die ervoor kiezen hun huidige medewerkers te scholen, zullen het meest concurrerend zijn

Weinig verrassend is dat een van de belangrijkste trends gaat over de gevolgen van de voortschrijdende automatisering. Deze trend is al vele jaren gaande, maar wint de komende vier jaar aan betekenis. In 2025 zal bijna de helft van alle taken (47%) worden uitgevoerd door machines. Wereldwijd zal dit ten koste gaan 85 miljoen banen. Het goede nieuws is dat de robotrevolutie wereldwijd 97 miljoen nieuwe banen zal genereren. 

Logisch is dat deze nieuwe activiteiten vragen om beroepen die nu nog niet bestaan of nog relatief weinig gevraagd zijn. De belangrijkste opkomende beroepen draaien volgens het World Economic Forum om data en kunstmatige intelligentie, content-creatie en cloud-computing. 

Banen voor de toekomst

Dit zijn volgens het World Economic Forum de banen voor de toekomst waar een grote vraag naar komt:

1.    Data-analisten en -wetenschappers 
2.    Specialisten artificial intelligence en machine-learning 
3.    Big data-specialisten 
4.    Informationsecurity-analisten 
5.    Voedingsdeskundigen en -wetenschappers 
6.    Specialisten organisatieontwikkeling 
7.    Internet-of-thingsspecialisten 
8.    Ingenieurs financiële technologie (fintech) 
9.    Digitale marketing- en strategiespecialisten 
10.    Businessdevelopment-professionals 

Naast technologische vaardigheden blijven functieprofielen met een focus
op soft-skills belangrijk voor groeiende bedrijven. Denk aan projectmanagers, strategisch adviseurs, specialisten in organisatieontwikkeling en managementanalisten. Ook in de gezondheidszorg en het transport zullen meer medewerkers nodig zijn.

Verdwijnende banen 

Bij de verdere opkomst van automatisering hoort ook dat bepaalde beroepen uitsterven. Het World Economic Forum voorspelt dat de volgende tien banen op de tocht staan de komende vier jaar. Dat zijn vooral banen die door de repeterende aard van de taken relatief eenvoudig geautomatiseerd kunnen worden. 

1. Data-entrymedewerkers
2. Administratief medewerkers/(directie)secretaresses 
3. Medewerkers boekhouding en loonadministratie
4. Productiemedewerkers
5. Medewerkers klantinformatie en -services
6. Managers businessservices en administratie
7. Kredietbeoordelaars
8. Bankmedewerkers
9. Kassamedewerkers
10. Verzekeringsagenten 

Een aantal van deze banen is nu al op hun retour, met name in de administratieve sfeer. In 2017 meldde uitkeringsinstantie UWV dat het aantal administratieve krachten op laag of middelbaar niveau gedaald was met 39.000 (-5%) tussen 2013 en 2016. Volgens UWV was deze neergang het gevolg van automatisering.

Top 10 vaardigheden

Door verandering op de wereldwijde arbeidsmarkt zullen werkenden in 2025 andere talenten moeten beheersen dan ze nu nog overwegend inzetten. Volgens het World Economic Forum zijn analytisch denken, creativiteit en flexibiliteit de drie belangrijkste talenten van de toekomst. 

Dit vooruitzicht heeft geleid tot een top 10 van vaardigheden waar de komende jaren de meeste vraag naar is:

1.    Analytisch denken en innoveren
2.    Actief leren, strategisch leren
3.    Het vermogen complexe problemen te kunnen oplossen 
4.    Kritisch en analytisch vermogen
5.    Creativiteit, originaliteit en initiatiefrijk 
6.    Leiderschap en sociale invloed
7.    Gebruik, monitoring en beheersing van techniek 
8.    Ontwerp en programmering van technologie 
9.    Veerkracht, stressbestendigheid en flexibiliteit 
10.    Logisch redeneren/argumenteren en nieuwe ideeën genereren 

Profiel van de toekomst 

Waaraan zijn mensen te herkennen die voldoen aan het profiel van de toekomst? Het World Economic Forum deelt ze in vier clusters in.

1. Probleemoplossend vermogen 
Hieronder vallen skills zoals analytisch denken, innoveren, kritisch en creatief denken en het vermogen om te argumenteren. Mensen die over deze skills beschikken nemen initiatief om plannen van aanpak te maken, met inbreng van eigen ideeën en creativiteit. Ook zonder problemen doen ze dat, als iets niet werkt.

2. Zelfmanagement
Hieronder vallen skills als actief kunnen leren, veerkracht, flexibiliteit en initiatiefrijk zijn. Ze begrijpen de implicatie van nieuwe informatie die ze krijgen, ze nemen verantwoordelijkheid en deinzen niet terug voor kritiek of tegenslagen.

3. Werken met mensen 
Leiderschap en sociale invloed vallen onder dit cluster. Mensen met deze skills zijn collegiaal, ze zetten de toon in een organisatie, ze motiveren, zorgen voor eensgezindheid, sturen en creëren doelgerichte synergie. 

4. Gebruik van technologie en ontwikkeling
Mensen met deze vaardigheid voelen zich thuis in het gebruik en ontwikkeling van technologieën. Ze doorgronden mogelijkheden en beperkingen en weten hoe technologie inzetbaar is. Deze vaardigheden betreffen onder meer: kunstmatige intelligentie (AI), computerhardware en netwerksystemen, cybersecurity, scrum/agile productontwikkeling, software programmeren, technische ondersteuning en onderhoud en webontwikkeling. 

Schaarste op de arbeidsmarkt

Volgens het World Economic Forum is de vraag naar deze vaardigheden op dit moment groter dan wat er beschikbaar is op de arbeidsmarkt. Van alle werkenden samen moet de helft de komende jaren vaardigheden gaan bijspijkeren of nieuwe skills aanleren. 

Het World Economic Forum denkt dat dit realistisch is. Voor aanscherping van vaardigheden op het gebied van productontwikkeling en data en kunstmatige intelligentie, zijn twee tot drie maanden aan opleiding nodig, stelt het World Economic Forum. Wie zich wil verdiepen in cloud-computing en engineering, moet rekenen op een leerprogramma van vier tot vijf maanden.

Grote bereidheid werkgevers

Het wereldrapport adviseert om deze opleidingsinspanning niet alleen over te laten aan werkenden. Bedrijven die ervoor kiezen om hun huidige medewerkers te scholen, zullen tot de meest concurrerende behoren. De bereidheid daartoe is groot bij werkgevers. Twee derde van de bedrijven denkt de investering in scholing binnen een jaar terug te verdienen. In 2025 biedt zeventig procent dit soort scholing aan, voorspelt het World Economic Forum.

Wel is het belangrijk dat hiervoor voldoende draagvlak is onder de werkenden van vandaag, die ook over vier jaar nog actief zijn op de arbeidsmarkt. Het is een minderheid die denkt zich te moeten aanpassen in dezelfde functie. Ruim vier van elke tien medewerkers (42%) maakt gebruik van de scholingsfaciliteiten van hun werkgevers. 

Training-on-the-job

Echter: uit de Randstad WerkMonitor (december 2020) blijkt dat tachtig procent van de respondenten beseft dat het ontwikkelen van nieuwe skills nodig is. Veel werkenden willen een baan die aansluit bij de toekomstige vraag naar arbeid. Meer dan een derde van hen wil graag training-on-the-job. In welke vorm dan ook, bedrijven kunnen een enorme scholingsinspanning tegemoet zien.