Gemeenten lopen plotseling voorop in succesvolle werving en inzet van personeel

Geplaagd door werkdruk, vergrijzing en een ouderwets imago staan gemeenten met de rug tegen de muur op de arbeidsmarkt. Maar juist onder die druk vinden steeds meer gemeenten de inspiratie om de personeelswerving radicaal anders aan te pakken.

De eerste successen worden al gevierd en de rijksoverheid gooit er miljoenen tegenaan om de veranderingen bij de lokale overheid te stimuleren.

Het grote voorbeeld is de gemeente Deurne, die in 2022 besloot om het werven en selecteren van personeel over een andere boeg te gooien. De Brabantse gemeente had toen bijna dertig vacatures en het leek er niet op dat die snel zouden worden ingevuld. Kleine gemeenten hadden niet de wervingskracht van grotere werkgevers met diepere zakken en meer uitdagende loopbanen.

Succes met de Tinder-aanpak in Deurne

Daarom probeerde Deurne het op een andere manier, onder andere met de zogenaamde Tinder-aanpak. Daarmee had de gemeente wel succes. Op vacatures kwamen meer sollicitanten. Intern is de animo voor functieverwisseling toegenomen.

Van zulke voorbeelden wil de overheid er wel meer. Vijftien gemeenten krijgen elk een kwart miljoen euro om te experimenteren met innovatieve manieren om de krapte op de arbeidsmarkt te weerstaan.

Dat dit lukte bij de gemeente Deurne is voor tal van gemeenten een opsteker. Een andere benadering op de arbeidsmarkt kan dus resultaat opleveren. Twee jaar geleden besloot de Brabantse gemeente de traditionele wijze van werving en selectie overboord te zetten.

Dertig vacatures die niet vervuld konden worden

Met de traditionele werving – een profiel opstellen, vacatures uitzetten en wachten op geschikte kandidaten die zich melden – konden de dertig vacatures niet worden vervuld. Al helemaal niet met de krappe arbeidsmarkt en met de flinke druk op het werk door uitbreiding van het gemeentelijk takenpakket.

De beslissing om de personeelswerving anders aan te pakken viel samen met een nieuwe organisatievisie. Niet langer stelde de gemeente Deurne de juiste opleidingen, diploma’s en werkervaring voorop bij werving, selectie en doorstroming. Voortaan werd talent leidend voor het HRM. Dat uitgangspunt ging de gemeente aan de vacatures knopen.

Een letterlijke arbeidsmarkt met kraampjes

De uitwerking van dat principe leidde tot ideeën die een paar jaar geleden wellicht nog als hilarisch bestempeld zouden zijn. Maar de gemeente Deurne deinsde er niet voor terug om van de arbeidsmarkt een letterlijke markt te maken, inclusief kraampjes, eten en drinken. Allereerst voor de interne arbeidsmarkt, ambtenaren die een andere functie wilden binnen de gemeente.

De interne markt was vooral toegespitst op het ontdekken van eigen talenten bij het zittend bestand. Er waren sessies met loopbaancoaches en miniworkshops om te leren pitchen.

Ook legden leden van het managementteam een eed af, waarbij ze zwoeren dat medewerkers zich konden ontwikkelen en daar ruimte voor kregen, zelfs als het hun beste krachten zou betreffen. Via een veiling maakten kandidaten kans op een meeloopdagje met de burgemeester, een wethouder of een bode.

Ondubbelzinnige medewerking van het managementteam

Een andere creatieve vondst was het ‘Talenten Tinder’, een knipoog naar het befaamde social medium voor het vinden van een partner. De gemeente Deurne gebruikte geen app, maar kaartjes. Bij het omdraaien ervan zagen ambtenaren welke rollen en functies bij elkaar pasten.

Zowel de markt voor interne medewerkers als voor externe belangstellende leidden tot een enorme belangstelling. Mede dankzij de creatieve ideeën die waren bedoeld om te overtuigen dat talenten en voorkeuren de doorslag geven bij de gemeente. Wat hielp bij deze onorthodoxe aanpak was de ondubbelzinnige medewerking van het managementteam en de wethouders, waardoor het initiatief won aan overtuigingskracht.

Praktisch, nuchter en initiatiefrijk

De externe arbeidsmarkt trok driehonderd bezoekers. Deurne heeft er bekendheid mee gekregen in de regio. De gemeente werkt een werkgeversmerk uit om de zichtbaarheid op de arbeidsmarkt overeind te houden. Het werkgeversmerk moet geïnteresseerde kandidaten een inzicht geven in de cultuur, de waarden en het werkklimaat van de gemeente: praktisch, nuchter en initiatiefrijk.

Hoewel Deurne nog altijd vacatures heeft, is het werven gemakkelijker geworden. Ook de interne mobiliteit is toegenomen. Soms is nog maar net bekend dat iemand weggaat of er reageren al geïnteresseerden. Enkele jaren geleden was dat uitzonderlijk.

3,75 miljoen voor creatieve gemeenten

Het succes van Deurne is kenmerkend voor het elan waarmee gemeenten zich inzetten om het initiatief te nemen op de arbeidsmarkt. Het bedrag van 3,75 miljoen euro waarmee het rijk dit enthousiasme stimuleert, loopt via de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Elke gemeente is in staat geweest om voorstellen in te dienen voor projecten die bijdragen aan instroom en behoud van personeel, efficiënte processen en samenwerking. Van de 67 ingediende plannen heeft de VNG er vijftien geselecteerd.

Vier pilots – die van Amsterdam, Beverwijk, Breda en het Samenwerkingsverband WerkSaam Westfriesland – hebben betrekking op de inzet van AI. Zo wil de gemeente Amsterdam AI gaan gebruiken voor een efficiëntere afhandeling van bezwaarschriften.

Beverwijk wil een AI-gedreven beslissingssysteem voor aanvragen van omgevingsvergunningen, terwijl men in Westfriesland aan de slag gaat met het zorgvuldig integreren van Generatieve AI voor persoonlijke en gepersonaliseerde dienstverlening bij re-integratie.

Successen delen met de rest van het land

Andere gemeenten die in de prijzen vielen zijn Alblasserdam, Assen (namens de Drentse gemeenten), Dordrecht, Haarlem, Hengelo (namens alle Twentse gemeenten), Leiden, Oss, Rotterdam, Tiel, Utrecht en Zaanstad.

De vijftien gemeenten gaan met een subsidie van 250.000 hun ideeën de komende tijd verder uitwerken en beproeven, waarbij ze ondersteuning krijgen van de VNG. De gemeentekoepel gaat vervolgens de bevindingen en resultaten delen met de rest van het land.