Vier acties: hoe buigen leiders de boardroom-dynamiek in eigen voordeel om?

Het ware machtsspel in de boardroom wordt niet bepaald door grote woorden en dappere daden, maar door lichaamstaal, de juiste reacties en subtiel gebruik van voorwerpen. Dat geldt in elke omgeving waar machtsverhoudingen op het spel staan, ontdekte Curtis LeBaron, hoogleraar management aan de Brigham Young University in de VS. Hij onderzocht video-opnames van Amerikaanse rechercheurs die een moordverdachte ondervroegen.

Onderzoekers van Insead zetten zijn onderzoek voort met het bestuderen van de non-verbale communicatie van topmanagers in Europa en de VS, eveneens via video-opnamen. Hun conclusie: het machtsspel tussen leiders is geen lineair proces. Het is een dynamisch samenspel van bewegingen en tegenbewegingen, waarbij de aanwezige leiders bewust of onbewust reageren op andere leiders in de zaal.

Vergeet assertief gedrag en argumentatie

Machtsoverwicht in de boardroom is dan ook niet een gevolg van assertief gedrag of sterke argumentatie. Het gaat om de mate waarin leiders hun lichaamstaal weten aan te passen aan houding en gedrag van anderen in het vertrek. Vaak gebeuren zulke reacties onbewust, maar het is mogelijk om er controle over te krijgen, aldus de Insead-onderzoekers. Leider die dat beheersen zetten hun reactievermogen in als een strategisch instrument in het machtsspel.

De Insead-onderzoekers hebben vier acties ontdekt die leiders helpen om een machtsoverwicht te krijgen of te behouden in de boardroom. Hoe vanzelfsprekend ook, tal van leiders vergeten ze toe te passen of negeren ze in het heetst van de strijd.

1.  Lees de kamer

Neem notie van wie naast wie zit en wat dit zegt over onderlinge verhoudingen. Houd rekening met ongeschreven regels. Achteroverleunen kan bijvoorbeeld een teken van vertrouwen zijn, maar ook van disrespect. Let zijdelingse blikken, de gebogen hoofden, de lachjes, de opeengeklemde lippen, ze zijn een bron van informatie. Word je verrast door een van de anderen, sta dan op en loop rond, zeg iets en kies waar je weer plaatsneemt. Ga je naast een gelijkgestemde zitten, dan onderstreep je de kracht van een coalitie. Ga je naast een tegenstrever zitten, dan zeg je dat je blaakt van het zelfvertrouwen.

2. Kies je plek

Wees je bewust van je plek. Aan het hoofd van de tafel kun je invloed uitoefenen, maar soms is het beter om de groep plaats te nemen, waarmee je de kracht van bondgenootschap accentueert. Ga je naast hoger geplaatsten zitten, dan suggereer je op hun niveau te staan. Lichaamshouding is daarbij belangrijk. Praten met gebaren trekt de aandacht, achteroverleunen duidt op ontspanning en autonomie. Vooroverbuigen drukt nieuwsgierigheid en betrokkenheid uit. Buigen twee mensen naar elkaar toe, dan sluiten ze anderen buiten. Oogcontact daarentegen creëert verbinding en bevordert consensus.

3. Kies het moment

Een betoog van een ander onderbreken, opstaan of afwenden en de anderen aanspreken (“Dt gaat niet werken”). De spreker is het initiatief ontnomen. Het goed voorbereide verhaal is niets meer waard.

4. Gebruik voorwerpen

Het perfecte machtsspel heeft meer nodig dan woorden en lichaamstaal. Maak gebruil van voorwerpen, zoals een whiteboard of een beamer. Onderzoek naar videoanalyse toont bijvoorbeeld de kracht van de laserpointer aan om de aandacht van het publiek te leiden en een verhaal te ondersteunen. Glazen, notitieblokken, laptops, pennen en zelfs kleding kunnen allemaal worden gebruikt om de aandacht te trekken of als communicatiemiddel om een punt te onderstrepen. Een stropdas zonder jasje kan bijvoorbeeld duiden op een formele leiderschapsrol, terwijl het ‘idiosyncrasy credits’ suggereert – het recht om af te wijken van normen en verwachtingen vanwege de autoriteit van het individu.

Disclaimer voor het machtsspel

Maar pas op, zo waarschuwen de Insead-onderzoekers, want het willekeurig gebruik van een voorwerp kan averechts werken. Iemand die zenuwachtig is of controle zoekt, dat kan ook de onbedoelde boodschap zijn. Succesvol gebruik van voorwerpen moet er gepland en stabiel uitzien, zoals het langzaam inschenken van een glas water of het vasthouden van een pen, aanwijzer of whiteboardmarker zonder ermee te bewegen.

De sleutel voor het ideale machtsspel is de continue alertheid op de omgeving. Wie daar het scherpste oog voor heeft en doelbewust beweegt en reageert maakt kans op de meeste invloed in de boardroom.