Preventieplan laat zien hoe zorgorganisaties kwart minder uitval kunnen realiseren

Beeld: Gerard Til, ANP Foto

De onderzoekers analyseerden data van 1,5 miljoen zorg- en welzijnsprofessionals en spraken met ruim 700 medewerkers en leidinggevenden van 18 zorgorganisaties verspreid over Nederland. De inzichten zijn samen met de aanpak van het Preventieplan gebundeld in het ‘Preventieplan Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn’ dat vanochtend is overhandigd aan minister Bruijn. Het plan biedt zorg- en welzijnsinstellingen én de sector concrete handvatten om werkgerelateerd verzuim en ongewenst verloop met een kwart te verlagen.

Kijk naar de organisatie als geheel

Om verzuim en verloop effectief aan te pakken, moeten zorg- en welzijnsinstellingen meer naar de organisatie als geheel kijken en minder naar de individuele medewerker. Organisaties zoeken de oplossing nu nog vooral bij de individuele medewerker. Ook ondersteuning en interventies focussen op individuele problematiek. Deze benadering gaat voorbij aan de kern, blijkt uit het Preventieplan.

Het onderzoek toont dat instellingen met veel tijdelijke contracten, hoge instroom en een relatief hoge onregelmatigheidstoeslag meer verzuim kennen dan organisaties met meer stabiliteit en continuïteit in teams. Ook wanneer leidinggevenden vaak wisselen, ervaren teams meer onrust en neemt het risico op uitval toe. Daarnaast verlaten medewerkers die veel psychische of fysiotherapeutische zorg gebruiken en onder zware omstandigheden werken, vaker de sector.

Toenemende druk op zorg en welzijn – 80.000 professionals ziek thuis

De gevolgen zijn zichtbaar in de hele sector. Dagelijks zitten ruim 80.000 medewerkers ziek thuis. Dit legt grote druk op zorg- en welzijnsorganisaties en maakt het lastiger om roosters rond te krijgen. Tegelijkertijd blijft de vraag naar zorg en welzijn stijgen. Hierdoor komt de arbeidsmarkt verder onder druk te staan en wordt het moeilijker om de benodigde zorg te blijven bieden.

Jan-Luuk de Groot, algemeen directeur van Stichting IZZ: “Het huidige werkgerelateerde verzuim en ongewenste verloop in zorg en welzijn, zijn geen vaststaand gegeven. Het Preventieplan laat zien dat er nog veel verbeterpotentieel is wanneer het bestuur en management van organisaties zich bewust zijn dat verzuim en verloop een organisatievraagstuk is dat zij zélf kunnen beïnvloeden. Met het Preventieplan doen zij wat echt werkt om behoud en werkplezier te vergroten en verzuim en verloop fors te verlagen.”

Drijfveren

Om werkzaam en inzetbaar te blijven binnen de sector, vinden zorg- en welzijnsprofessionals de volgende zaken het belangrijkst: dynamiek in hun vak -zoals spoedopnames en crisissituaties- ondersteund door een goed georganiseerd proces; uitdaging in hun vakmanschap en professionele ontwikkeling. Dit vereist randvoorwaarden, zoals mensgericht leiderschap, leren en ontwikkelen, een stabiele bedrijfsvoering (proces en instrumentarium), teamsamenstellingen met vaste collega’s en een gezond en veilig organisatieklimaat.

Bouwstenen voor meer behoud en werkplezier

Het Preventieplan beschrijft de cruciale bouwstenen en aanpak om verzuim en ongewenst verloop terug te dringen door behoud en werkplezier te vergroten. Zo moet HR- en arbeidsmarktbeleid vast onderdeel blijven van de bestuurlijke agenda, met tijdige betrokkenheid van zorg- en welzijnsprofessionals bij besluiten. Daarnaast is investeren in zichtbaar leiderschap op alle niveaus – van raad van bestuur tot teamleiding – essentieel. Ook rust en regelmaat in teams is belangrijk: vaste teams, voorspelbare roosters en een veilige werkomgeving waar leren centraal staat. Het is noodzakelijk om deze bouwstenen in de governance en dagelijkse praktijk van zorg- en welzijnsinstellingen te verankeren. Meer aandacht voor leiderschap in zorgopleidingen bereidt toekomstige zorg- en welzijnsprofessionals beter voor op deze rol.

Nicole Kroon, directeur Macro-Economische Vraagstukken en Arbeidsmarkt bij het ministerie van VWS: “Het mooie aan het Preventieplan is dat het een plan is voor en ván de sector. Het initiatief is genomen door partijen uit de sector zelf en het plan is gemaakt samen met zorgorganisaties en hun medewerkers. Met als resultaat handvatten om verzuim en verloop structureel aan te pakken.”

LEES OOK:

• Marlene Rhemrev, Health Officer voestalpine: “Aandacht voor verzuim, maatwerk tot in de kleinste details”
• Muriël Thijssen en Jeroen Kluytmans dsm-firmenich: “Inzetbaarheid en gezondheid combineren wij tot één aanpak”