War for talent zakelijke dienstverlening: “Human capital is op dit moment top of mind van en hét onderwerp in de board”

Door: Charles Sanders, financieel-management.nl

De sector zakelijke dienstverlening – met onder andere advocatuur, accountancy, consulting en notariaat – speelt een sleutelrol in onze economie. En die steeds schaarser wordende medewerker staat hierin centraal. Waardoor Human Resources een kernactiviteit en kerncompetentie is geworden.

“Wie nieuwe wegen wil betreden, moet rekening houden met – af en toe – die misstap”

ABN AMRO banker Han Mesters: “Human capital is op dit moment top of mind van en hét onderwerp in de board. Want net als met climate issues, houdt een structureel tekort aan talent grote risico’s in voor het financieel resultaat. Ik ben dan ook van mening dat de CHRO in de Raad van Bestuur zitting moet hebben. Want, zeker in zakelijke dienstverlening, zijn het de mensen die het verschil maken. Vaak hoog opgeleide professionals, waarvoor organisaties en bedrijven optimale randvoorwaarden moeten creëren. Hoe zorg je dat ze na pakweg vijf jaar niet vertrekken?”

Als we Mesters (60) spreken in het ABN AMRO hoofdkantoor aan de Zuidas wordt de banker geflankeerd door sector analist Amad Khan. “Inderdaad, met zijn 32 jaar is Amad van die ‘nieuwe generatie’, die anno 2022 het verschil moet maken”, lacht Han Mesters. “Toen ik twintig jaar geleden hier in Amsterdam begon werd me in de lift, door zo’n behoorlijk zelfingenomen M&A-specialist, gevraagd of ik in mijn studententijd lid van het corps was geweest. Toen ik zei van niet, draaide hij zich abrupt om en negeerde me volkomen. Kijk, díe tijden zijn wel veranderd.”

‘Generatie Z kiest voor ondernemerschap’

Zijn collega bij ABN AMRO, Amad Khan: “Dat generaties in hun denken veranderen, mag zo zijn, maar hier aan de Zuidas zie je dat die keiharde werkers, die leven in een corporate mono cultuur, nog wel degelijk bestaan. Tegelijkertijd is er een ontwikkeling gaande. Daar waar millennials vooral bij start-ups aan de slag wilden en nog steeds willen, zie je nu dat binnen Generatie Z mensen liever ondernemer worden. En er dus eerder voor kiezen om als ZZP’er te beginnen, dan dat ze ergens in vaste dienst treden. Onder andere vanwege die hang naar vrijheid, naar zelfstandigheid, maar ook vanwege de fiscale aantrekkelijkheid. De Nederlandse overheid heeft als ambitie het aantal ZZP’ers te reduceren, maar dat is in de genoemde termijn van vijf jaar – tot 2027 – echt niet realistisch, feitelijk onhaalbaar.”

Khan maakt deel uit van het Human Capital-team bij ANB AMRO, dat door Han Mesters wordt geleid. Samen tekenen ze voor een groot aantal rapporten over Human Resources en de veelbesproken war for talent. Daar is sinds begin dit jaar die échte oorlog aan de oostgrenzen van de Europese Unie bijgekomen. Met grote gevolgen, daar waar het aantrekken en behouden van talent betreft.

Krijgen we eindelijk dat EU Powerhouse?

“We hebben vier post-Oekraïne scenario’s opgesteld”, vertelt Mesters. “In scenario 1 komen we tot een EU Powerhouse waarbij, langs de militaire as, de financiële integratie van de Europese Unie tot stand is gekomen. Met als aanjager de sterke as Frankrijk – Duitsland. Dus Europese renaissance in plaats van verdere marginalisering van de EU. Na de verkiezing, in 2024, van een Republikeinse presidentskandidaat – met als direct gevolg een sterke afname van de Amerikaanse funding voor de NAVO – én het einde van de oorlog in Oekraïne, bestaat de wereld nog uit drie machtsblokken: Verenigde Staten, Europese Unie en de combinatie Rusland-China-India. Wat gaat China doen met Taiwan? Zeker is dat Peking nu heel aandachtig kijkt hoe de economische en internationaal-politieke gevolgen voor Moskou na de inval in Oekraïne gaan uitpakken.”

Concurrentie uit die twee andere machtsblokken zal ná de oorlog leiden tot een verregaande integratie binnen de EU op het gebied van industrie, politiek, buitenlands beleid en research & development. Scenario 2, Choose your battles, heeft een sterk defensief karakter. De andere machtsblokken doen het economisch beter dan Europa. “Zo wordt de EU defensie-industrie geïntegreerd en speelt de Europese overheid een cruciale rol in voedselvoorziening, veiligheid en technologie”, vult Amad Khan aan.

Versnellen EU chip-productie als top-prioriteit

De overige van het kwartet scenario’s in het post-Oekraïne tijdperk voorzien in het beladen klinkende Festung Europa en De beschermende staat, waarbij de recessie leidt tot gelijkere inkomens- en vermogensverdeling, verduurzaming van de economie en Nederland als planeconomie met een overheid en bevolking die sterk gericht zijn op solidariteit en duurzaamheid. De recessie versnelt ook het autarkisch sterven van de Europese Unie en het gebruik van schone energie en circulariteit. Met als hoogste prioriteit: het versnellen van de Europese chip-productie.

“In al die scenario’s speelt human capital een sleutelrol”, legt sector analist Amad Khan uit. “Je ziet nu al bij grote spelers in bijvoorbeeld die chip-industrie dat er vaker geaarzeld wordt om talent uit India aan te trekken. Omdat Indiërs vaak bang zijn fouten te maken, geen gezichtsverlies willen lijden en ook moeite hebben hun leidinggevende tegen te spreken, ook als daar reden voor is. Angst is in die high tech-branche een slechte raadgever. Wie nieuwe wegen wil betreden, moet immers rekening houden met – af en toe – die misstap.”

Einde van Nederland als ‘Bundesland Holland’?

Duidelijk is dat de gevolgen van de Oekraïne-oorlog in alle door Mesters en zijn team geschetste scenario’s voor onze economie groot zijn. Als de Duitse economie van het Russische gas wordt afgesloten, betekent dat een economische krimp van minstens zes procent. Voor het buurland, maar even goed voor ons als ‘Bundesland Holland’, voorspelt Han Mesters. “Maar het houdt ook in dat Nederland dan uit die Duitse economische houdgreep komt. En krimp betekent tevens een verbetering van de nu zo overspannen arbeidsmarkt. Dan komt er wellicht een einde aan dat structurele tekort aan arbeidskrachten.”

“Er zal weinig bestaansruimte zijn voor de zogeheten ‘briljante klootzak’”

Het toenemende belang van Environmental, Social en Governance is eminent en onomkeerbaar, zo denken Mesters en Khan. “Toen ik nog belegger was binnen ABN AMRO Asset Management, gold shareholder value als leading”, aldus Han Mesters. “Nu wordt ESG opgelegd door diezelfde investeerders. Milieu, sociaal en bestuur als katalysator om je winst te vergroten. Dit betekent ook een andere mindset bij de bestuurders van grote organisaties. Als zij blijven vasthouden aan het primaat van winstmaximalisatie is de kans reëel dat zij verworden tot agents of destruction. Ze vernietigen organisaties, ze doen niet meer ter zake, zijn voltooid verleden tijd. Hetzelfde geldt voor specialisten in de wereld van de professionele dienstverlening. Er zal weinig bestaansruimte zijn voor de zogeheten ‘briljante klootzak’. Excellerend in zijn werk, maar niet te harden óp het werk. Tja…”

De EU als één blok, ook qua human capital

Onder de streep is het zeker niet alleen kommer en kwel, straks in het ‘post-Oekraïne tijdperk’, zo verwachten Mesters en Khan. Een Verenigd Europa komt dichterbij, voorspellen ze. De EU als één blok, ook daar waar het human capital betreft. En nu eens niet alleen in theorie, maar ook in de praktijk. Met kansen op Euro Bonds, met onderlinge tolerantie.

“Veiligheid wordt steeds belangrijker, investeren in de defensie-industrie en cyber security dus navenant”, zegt Amad Khan. “Nederland staat er bij dit alles relatief goed voor. Hier zijn immers de mensenrechten geborgd, er is geen sprake van grote machtsafstand tussen medewerkers onderling, rangenverschil is bij ons veel minder een item dan bijvoorbeeld in Duitsland. Alles draait hier om verduurzaming van de economie, dat legaliseert ons ook als bank. Wij worden het groene eiland van de wereld, met ESG, diversiteit en inclusiviteit hoog in het vaandel. Nederland als moral superpower.”

“Groots worden door naar kleiner te evolueren. Is dat slecht? Helemaal niet!”

“Krimpen naar glorie”, vult Han Mesters aan. “Zeker ook als het om human capital gaat. Groots worden door naar kleiner te evolueren. Is dat slecht? Helemaal niet! De grote AEX-bedrijven richten zich op het beperken van het aantal medewerkers, op voortdurende kostenbesparing. In het Verenigd Koninkrijk moesten werknemers van een Amerikaanse multinational plassen in plastic flesjes, omdat het toilet te ver weg was en ze amper tijd hadden daarheen te lopen. Nee, niet ingegeven door menselijkheid, maar door de roosterindeling op basis van artificial intelligence!”

“Moeten we treuren als na de Shells, de Unilevers en de DSM’s dat handjevol multinationals dat we nog hebben ons ook gaat verlaten?”, vraagt Mesters zich hardop af. Om zelf met het antwoord te komen: “Ik denk het niet. Over vijf jaar zijn het vooral de bedrijven met maximaal 150 werknemers die er in Nederland toe doen. Een ontwikkeling zoals we die ook zien in Scandinavië. Want bij dat aantal van 150 collega’s, is persoonlijk contact nog goed mogelijk. En dat persoonlijke contact, dat telt straks écht.”