Karin Sanders schrijft voor CHRO.nl geregeld over wat haar als Nederlandse opvalt aan de Australische manier van doen en denken, die soms uiterst effectief en soms verrassend onpraktisch uitpakt. Een groot deel van het jaar woont en werkt Karin Sanders als hoogleraar HRM and Organisational Psychology aan de UNSW Business School, University of New South Wales in Sydney.

Soms hoor ik Mark Rutte spreken over ‘een gaaf landje’ als hij Nederland bedoelt. Of hoe hij het loon en de arbeidsomstandigheden van mensen in de zorg, leraren en politiemannen en -vrouwen de hemel in prijst. Alsof deze mensen werkelijk een geweldige beloning voor hun werk krijgen. Maar eerlijk is eerlijk, het kan nog erger, weet ik na een aantal jaren in Australië.  

“Het woord vakantiegeld bestaat overigens niet in Australië”

Mensen die voor het eerst in Australië zijn, en iets meer willen weten over hoe het is om in Australië te werken, komen al gauw in aanraking met het woord ‘casuals’. Je wordt als een ‘casual worker’ geclassificeerd “if you accept an offer of employment where there is no firm advance commitment to ongoing work with an agreed pattern of work”. Het tweede deel van de omschrijving is wellicht nog meer veelzeggend: “who are not entitled to paid sick or holiday leave”

Gepromoveerd

Australië heeft ongeveer 2.8 miljoen casual workers, ofwel 25% van alle werkenden in Australië zijn casual workers. Het percentage ‘casuals’ is ook hoog in bijvoorbeeld Nederland (20%), Denemarken (15%) en Zwitserland (13%).
In tegenstelling tot Nederland zijn in Australië ook veel casuals binnen universiteiten te vinden; ze zijn veelal gepromoveerd, maar hebben geen baan kunnen vinden waarin ze ook onderzoektijd en een vast inkomen hebben.

Deze casuals verzorgen jaar na jaar de ‘tutorials’ (werkgroepen) waar de staf met vaste banen hun neus voor ophalen, het gaat veelal om vakken met veel ‘nakijk’-tijd. Terwijl er een voorkeur bestaat om de casuals niet verantwoordelijk te maken voor de gehele cursus, gebeurt het toch vaak. Dit is geen probleem voor de casual want de coördinatie van een cursus betaalt meer.   

Vervelend genoeg worden casuals veelal gezien als tweederangsburgers. Ze doen veel en belangrijk werk, maar ze zijn geen onderdeel van de universiteit, ze worden bijvoorbeeld niet uitgenodigd voor officiële vergaderingen en voor ‘end of year parties’. Toen ik als hoofd van de school begon om ‘start of the term drinks’ te organiseren en ook de casuals uitnodigde bleef een aantal mensen van de vaste staf  weg. Ze kwamen niet op gelegenheden waar ook casuals werden uitgenodigd. 

Vrijheid en onafhankelijkheid

Maar niet enkel binnen de universiteit zijn casuals rijk vertegenwoordigt, ze zijn aanwezig in alle sectoren van de arbeidsmarkt. Er zijn generaties waar niemand in de familie een vast werkcontract heeft of heeft gehad. Heel soms is dit een keuze voor meer vrijheid en onafhankelijkheid, maar meestal is het een gevolg van geen vaste baan kunnen vinden.

De onzekerheid is het meest stressvol: als je ziek wordt heb je geen inkomen en ook krijg je geen vakantiegeld. Het woord vakantiegeld bestaat overigens niet in Australië. Ook als je een vaste baan hebt ontvang je niet in een bepaalde maand meer geld om op vakantie te gaan. Mijn vorige schoolmanager, een single mum met drie kinderen die ook casual was voordat ze bij ons werd aangenomen drukte haar kinderen veelal op het hart “enkel als je dood gaat mag je mij bellen en dan kom ik, anders hebben we geen warm eten vanavond”.

Onduidelijke regelgeving

Het casual zijn is één ding, de lage lonen en werkomstandigheden een tweede. Veelal komt dit door de onduidelijke regelgeving. Zo wordt bijvoorbeeld een werkgroep verzorgen hoger betaald als de casual ook de coördinatie van het vak op zich neemt, en mag je als je een werkgroep verzorgt drie uur consultatie tijd rekenen, Maar dat mag weer niet als je een college geeft.

“Pas kopte een belangrijke krant ‘Uni Sydney staff owed $12.75m in unpaid wages’”

Helaas houden universiteiten zich niet altijd aan die regels. Deze week kopte een belangrijke krant “Uni Sydney staff owed $12.75m in unpaid wages”. En dan te bedenken dat de Uni Sydney tot de zogenaamde G08 van bestbetaalde universiteiten van Australië behoort.

Volgens het bericht maakte de nieuwe Vice Chancellor, zeg maar de rector van de universiteit, Mark Scott, bekend dat 12.894 medewerkers, veelal casuals tussen begin 2014 tot december 2020 voor in totaal bijna 13 miljoen dollar onderbetaald zijn. “Management says it’s all due to people making mistakes”. De fouten worden met name gemaakt doordat de regelgeving onduidelijk en soms inconsistent is. 

Jaar na jaar hetzelfde werk

Maar er is meer. Dezelfde Uni Sydney maakte deze week ook bekend dat van de 4173 huidige casuals binnen deze universiteit slechts 69 een vaste baan werd aangeboden omdat ze al jaar na jaar hetzelfde werk doen. Volgens de ‘Fair Work Australia Act’ zouden ze daarom tot de vaste staf gerekend moeten worden.

Het laat zich raden dat de overige casuals in dezelfde categorie vallen en ook jaar na jaar hetzelfde onderwijs verzorgen, maar dat er waarschijnlijk omstandigheden zijn gevonden waarom zij geen vast dienstverband krijgen aangeboden.

Maar hoe staat het eigenlijk met de medewerkers in vaste dienst binnen Australische universiteiten? Het is alom bekend dat het salaris van de G08-universiteiten, en met name dat van de business schools, erg goed is. Recentelijk werd ik gevraagd voor een baan aan een universiteit in de UK, maar dat betekende dat ik slechts 50% van mijn huidige loon ging verdienen, en daar hadden ze dan ook nog alles voor uit de kast gehaald. Mijn antwoord was dus, ik neem aan begrijpelijk, erg eenvoudig en negatief.

Onbetaald ziekteverlof 

Een totaal andere benadering is er ook van het recht op ziektedagen in vergelijking met Nederland. Ziektedagen bouw je op in Australië. Dat betekent dat als je ziek wordt in je eerste of tweede jaar van je aanstelling, je al gauw aan je vakantiedagen moet beginnen of ‘unpaid leave’ moet nemen. Na tien jaar zelden of niet ziek te zijn geweest heb ik 40 dagen ‘sick leave’, dat is redelijk, maar met een flinke burn-out heb je waarschijnlijk niet genoeg aan de acht weken. 

Het overkomt een goede vriend en collega van mij op dit moment. Na een proefschrift bij de UNSW vertrok ze voor drie jaar naar Europa, maar ze was ‘over the moon’ toen ze als senior lecturer werd aangenomen bij een goede universiteit in Brisbane. Geweldig terug in Australië! In haar tweede jaar werd een erg zeldzame kankersoort ontdekt, een operatie en chemo volgde. Haar ziektedagen waren al snel op, en dat gold ook voor haar vakantiedagen. 

Pensioen opeten

De enige uitweg was overgaan op ‘unpaid leave’ en een regeling te treffen met Unisuper, haar pensioenfonds, dat ze mocht beginnen om haar pensioen op te eten. Voorlopig is ze daarmee gered, maar hoe moet dat straks als zij, waar we allemaal voor bidden, beter wordt en de helft van haar pensioen op is? Pensioen bouw je namelijk individueel op, en niet als een collectief.

Is Australië net als Nederland een gaaf land? Het is met name een geweldig land om te wonen en te werken als je gezond bent. Maar een gaaf land is het zeker niet voor casuals en zelfs voor wie een vaste baan heeft maar problemen met zijn gezondheid heeft of krijgt, zou ik het geen gaaf land willen noemen.