Bogdan Manta, neurowetenschapper: “Wij zijn geen denkende machines die kunnen voelen, maar juist andersom”

Door: Frank Thooft

Manta nam zijn gehoor in sneltreinvaart mee in het bekende fight or flight-principe en wat het brein bij een schrikeffect doet. “Je hypothalamus activeert dan het sympathisch zenuwstelsel en die maakt vervolgens adrenaline en noradrenaline aan”, aldus Manta, neurowetenschapper, bedrijfseconoom en oprichter van adviesbureau The Essential Experts.

“Voor overredingskracht is het nodig dat je begrijpt hoe het brein werkt, en hoe je bedonderd kunt worden door het brein”

“En de hypofyse stuurt vervolgens signalen naar je bijnieren. Het gevolg is dat er, naast 20 andere hormonen, cortisol wordt aangemaakt en in je bloed wordt vrijgegeven. Die cortisol maakt dat je cognitie verminderd wordt. Het verhoogt tegelijkertijd je response fout, en vertaald naar een sollicitatie-interview betekent dat, dat je beoordelingsvermogen opeens verslechtert. Je ziet dan een geval van underperformance, waardoor je wel eens de verkeerde persoon kunt kiezen.” Degenen die veel interviews houden worden niet meer overrompeld door de vragen. Degenen die bijna nooit interviews houden, zullen echter onderpresteren als gevolg van het effect van het fight or flight-principe door onverwachte vragen.

Op deze manier is je brein je aan het bedonderen, gaf Manta aan. Je hebt het niet door, maar het gebeurt wel. Vervolgens noemde hij de drie manieren, de drie pathways, die in zo’n situatie belangrijk zijn: de communicatie pathway, de besluitvormings (decision) pathway, en de verbindende (connecting) pathway. “Als je die drie pathways niet helder voor ogen hebt ga je fouten maken in je communicatie naar je mensen, naar je collega’s, omdat je brein je dan bedondert”, gaf hij aan.

Online vergaderen

Als voorbeeld voor de communicatie pathway gaf hij de recente coronaperiode waarin er heel veel online werd vergaderd. Als mensen geen goede verbinding hadden, of hun microfoon per ongeluk uit hadden staan, zorgde dat voor een vaak extreem sterke reactie van anderen. Men verwierp in plaats van dat men de connectie zocht. Hij gaf ook als voorbeeld dat veel mensen die maandenlang thuis hadden gewerkt en die opeens weer naar kantoor gingen, ervaren dat ze te strakke schoenen hadden omdat ze daar maandenlang niet op gelopen hadden, waardoor ze ergernis voelden en over-geërgerd konden gaan reageren. “Ook hier is je brein je aan het bedonderen”, stelde Manta.

Millennials

Bij de verschillende generaties die tegenwoordig binnen één werkomgeving werken, kunnen ook breinverschillen en breinbeduvelarij optreden, ging hij voort. De babyboomers werken vandaag de dag vaak zij aan zij met de millennials en de generatie Z, maar elke generatie reageert anders en snapt vaak niet wat de triggers voor de andere generatie zijn. De millennials zijn vaak pessimistischer terwijl de generatie Z realistischer is. Millennials prefereren samenwerking; de generatie Z wil weer graag zijn eigen werkruimte hebben. Millennials zijn meer online en op sharing gericht; de generatie Z wil privacy – allemaal bekende typeringen. Maar ze zorgen wel voor misverstanden op de werkvloer, en misverstanden in het brein van een andere generatie die ermee moet samenwerken of leiding moet geven.

Pathway van verbinding

Een gemene deler bij alle generaties is echter het gevoel, en het gevoel vrijuit te kunnen spreken, kortom: psychologische veiligheid te kunnen ervaren. Als die veiligheid er is, is er sprake van connectie, van verbinding, met andere woorden er is de pathway van verbinding.
Ook de transactionele analyse werd door Manta genoemd als voorbeeld van elkaar verkeerd begrijpen, het brein dat bedonderd wordt. De leidinggevende die de rol van ouder aanneemt en de werknemer een uitbrander geeft plaatst die werknemer in een kindpositie waardoor de uitbrander ook zo ervaren wordt, in plaats van als feedback en een stimulans om tot verbetering te komen.

“Je vergeet nooit wat voor gevoel je had toen iemand iets deed of wat tegen je zei. Wat het was dat diegene precies zei of deed, ben je vaak alweer vergeten”

Overreding

En hierna kwam Manta tot het belang van overreding. Hij verdeelde de overreding in 10 componenten en drie stappen die belangrijk zijn: Connect. Convince. Convert. “Wij zijn geen denkende machines die kunnen voelen, nee, het is andersom”, betoogde Manta. “Wij zijn voelende machines die kunnen denken.” Als voorbeeld gaf hij: “Je vergeet nooit wat voor gevoel je had toen iemand iets deed of wat tegen je zei. Wat het was dat diegene precies zei of deed, ben je vaak alweer vergeten. Het gevoel is dus heel belangrijk, en daarom moet je weten hoe je dat gevoel bij de ander en bij jezelf kunt bereiken. ‘Persuasion is the inexistence of apathy’, sprak hij tot slot. “Met overredingskracht bestrijd je apathie. En voor die overredingskracht is het nodig dat je begrijpt hoe het brein werkt, en hoe je bedonderd kunt worden door het brein. En dus ook hoe je door je open te stellen het brein kunt helpen.”