Kritisch denken blijkt in de praktijk nog altijd erg lastig

Studenten opleiden tot kritisch denkende professionals – die in staat zijn om onbevooroordeeld te redeneren en beslissingen te nemen – is een belangrijke doelstelling van het hoger onderwijs. Het blijkt echter dat veel studenten moeite hebben om de kennis en vaardigheden die zij aangeleerd hebben om kritisch te kunnen denken, toe te passen in een andere context.

Buiten de cursuscontext

Lara van Peppen stelt in haar proefschrift dat dit problematisch is omdat het uiteindelijke doel is dat studenten ook buiten de cursuscontext beter in staat zijn tot kritisch denken. Van Peppen promoveerde in september op haar proefschrift 'Fostering Critical Thinking: Generative processing strategies to learn to avoid bias in reasoning’ aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Uit eerder onderzoek blijkt dat expliciete instructie met oefening noodzakelijk is om kritisch denken aan te leren maar dat studenten hiermee niet vooruitgaan op transfer taken. Dit zijn nieuwe taken die heel anders lijken dan de geoefende taken maar op vergelijkbare principes berustten.

Positief effect

In haar proefschrift onderzocht Lara van Peppen daarom of specifieke oefenstrategieën, die in eerder onderzoek met andere leerstof een positief effect op transfer hadden, ook de transfer van kritische-denken-vaardigheden bevorderen. Net als in eerder onderzoek, bleek dat instructie gevolgd door oefening een positief effect had op de testprestatie op de geoefende taken.

Echter bleken de onderzochte oefenstrategieën niet bij te dragen aan transfer. Transfer van kritisch-denken-vaardigheden is dus een hardnekkig probleem. In haar laatste studie, liet van Peppen zien dat studenten met name problemen lijken te hebben met het ophalen van aangeleerde kennis uit het geheugen en met het toepassen van deze kennis in een nieuwe context.

Expliciet trainen

Van Peppen beargumenteert in haar proefschrift dat het waardevol is om kritisch denken in te bedden in de curricula van het hoger onderwijs en het expliciet aan bod te laten komen in allerlei onderdelen van de opleidingen, zoals in cursussen, projecten of modules. Daarnaast maken de studies in dit proefschrift eens te meer duidelijk hoe moeilijk het is om vaardigheden in kritisch denken zodanig te trainen dat er ook transfer optreedt naar nieuwe situaties.