Waarom pensioenbeslissing uitstellen?

Een populaire verklaring luidt dat pensioen niet belangrijk genoeg gevonden wordt. Deze verklaring schiet echter tekort, stelt Job Krijnen in zijn proefschrift The Psychological Dynamics of Inertia, dat hij op vrijdag 13 januari verdedigt aan Tilburg University. Krijnen ontdekte andere psychologische mechanismen bij uitstelgedrag: belangrijke keuzes worden uitgesteld omdàt ze belangrijk zijn, de kosten van uitstel worden onderschat en een verleden van uitstel leidt tot meer uitstel.

Mensen komen vaak niet in actie in gevallen waar het beter zou zijn om dat juist wel te doen. Zoals uitstel van de reparatie van je kapotte fietslicht of het niet overstappen naar een goedkopere energieleverancier. Maar de centrale case in dit proefschrift gaat over de vraag waarom mensen niets doen met betrekking tot hun pensioen terwijl ze weten dat dit belangrijk is voor hun toekomst.

Ver-van-mijn-bedshow

De meeste Nederlanders zien het belang van pensioensparen wel degelijk in. Maar financiële prikkels en voorlichting blijken amper effect te sorteren. Mensen begrijpen dus wel waarom ze zich moeten voorbereiden op hun pensioen, maar ze begrijpen niet goed waarom nu en hoe. Reeds bekende psychologische verklaringen voor uitstel van pensioenvoorbereiding zijn onder meer:

• men verwacht een betere keuze te maken door er meer tijd voor te nemen;
• men wil spijt vermijden;
• men hecht minder waarde aan uitkomsten in de verre toekomst;
• men is te optimistisch over de eigen toekomst;

Beter inzicht in het belang van pensioenen voorspelt wél of mensen van plan zijn om zich in hun pensioen te verdiepen, maar niet of mensen daadwerkelijk actie ondernemen. Krijnen voegt hier enkele inzichten aan toe. Mensen hebben de neiging om belangrijke beslissingen vaker uit te stellen dan minder belangrijke beslissingen, juist omdàt ze belangrijk zijn. Het benadrukken van belang lijkt dan ook geen effectieve strategie om uitstel te voorkomen en kan de kans op uitstel van keuzes zelfs vergroten. Ook onderschatten veel mensen de financiële kosten van uitstel, waardoor de pensioenvoorbereiding minder urgent lijkt dan het daadwerkelijk is. Verder ontdekte de promovendus dat mensen goede kansen om te sparen links laten liggen omdat ze in het verleden betere kansen gemist hebben. Een verleden van uitstel leidt dus tot meer uitstel. Eenmaal een nietsdoener, vaker een nietsdoener.

Uitstelgedrag verminderen

Inzicht in deze mechanismen kan bijdragen aan betere interventies en, uiteindelijk tot betere beslissingen voor mensen op de lange termijn. De promovendus stelt de volgende manieren voor waarop uitstelgedrag kan verminderen:

• focus op gemak in plaats van belang;
• focus op de toekomst in plaats van het verleden;
• focus op de directe gevolgen in plaats van langetermijngevolgen.

[Job Krijnen (1988, Eindhoven) behaalde zijn bachelor Psychologie, master Economische Psychologie en de onderzoeksmaster Social & Behavioral Sciences aan Tilburg University, waarna hij bij het departement Sociale Psychologie het promotietraject inging. Hij werkt momenteel als postdoctorale onderzoeker bij de Behavioral Decision Making Group van de Anderson School of Management aan de University of California Los Angeles (UCLA).]