“Excuus Matthijs van Nieuwkerk onvoldoende: neem als leider expliciet verantwoordelijkheid”

Matthijs van Nieuwkerk geeft in een interview met NRC toe dat hij wist van ‘incidenten’ op de redactie van DWDD ten gevolge van zijn driftbuien, maar zegt dat hij niet wist dat dit zoveel mensen ongelukkig en ziek heeft gemaakt. Ook geeft hij aan dat Personeelszaken hem nooit heeft verteld dat er burn-outs waren. Hij verschuilt zich daarmee achter anderen. De ernst en consequenties van zijn gedrag worden daarmee niet volledig erkend.

Van Nieuwkerk laat volgens Charlotte Van Asseldonk, expert in leiderschapsontwikkeling en eigenaar van De TalentenLeider, hiermee een grote kans liggen. Hij had veel verder moeten gaan, stelt zij. Hardop kunnen erkennen: “Ja, de redactie van DWDD was een burn-out-fabriek”, bijvoorbeeld. En: “Ja, ik ben de leider geweest van een redactie waar veel mensen ongelukkig en ziek werden.” Ook had hij daarvoor expliciet verantwoordelijkheid moeten nemen: “Ja, dat is mijn schuld.”

Expliciete erkenning

Het is een enorm belangrijke vaardigheid van leiders om hardop te zeggen wat waar is, hoe pijnlijk soms ook, en daar verantwoordelijkheid voor te nemen, voegt zij toe. “Zelfs al wist de leider van niets, of heeft hij er geen directe schuld aan. Expliciete erkenning zorgt ervoor dat de weg vrij is voor de organisatie en hun medewerkers om weer vrij te ademen.”

Van Nieuwkerk is overigens geen uitzondering, constateert Van Asseldonk. “Veel leiders zijn te weinig bereid de waarheid te erkennen en de schuld op zich te nemen als de cultuur in hun organisatie is verziekt. Terwijl het heel belangrijk is dat zij benoemen wat er echt aan de hand is en verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen aandeel daarin. Dat zijn de belangrijkste interventies die zij kunnen doen.

Schaamte en trauma

Vaak leiden schaamte en trauma ertoe dat zaken angstvallig worden genegeerd of weggemoffeld. Denk bijvoorbeeld aan grensoverschrijdend gedrag, maar ook aan een dodelijk ongeluk in de organisatie of een grote fraudezaak. “Het is zo pijnlijk, dat leiders er liever niet te veel aandacht aan besteden. De pest van het wegmoffelen is dat het toch blijft oppoppen, als een bal die je onder water duwt die steeds weer boven komt. Zolang dat soort gebeurtenissen niet volledig erkend worden, houdt het de organisatie in de greep”, aldus Van Asseldonk.