Onzichtbare microstress: een sluipend proces dat leiders fysiek en mentaal sloopt

Microstress verhoogt de hartslag en de bloeddruk en veroorzaakt hormonale en metabole veranderingen, zonder dat de oorzaak te achterhalen valt. Dat leidt tot een scala van klachten, van moedeloosheid en depressie tot overgewicht en oververmoeidheid.

Kruidvat van stress

De ontdekking van het verschijnsel komt van Rob Cross, hoogleraar Global Leadership aan het Babson College in Massachusetts, en Karin Dillon, voormalig redacteur van de Harvard Business Review. Ze stuitten op wat ze de microstress noemen, tijdens een gezamenlijk onderzoek naar het onderscheidend vermogen van high performers.

Tijdens een interview met een directeur van een farmaceutisch bedrijf kwam het verhaal naar voren van een leider die lange tijd slecht functioneerde, zowel op het werk als privé. De directeur in kwestie had geen idee hoe dat kwam. De onderzoekers gingen ook bij andere high performers na of die een dergelijke disbalans ervaarden.

Na driehonderd gesprekken met high performers van dertig internationale bedrijven was er een onthutsend beeld: de grote presteerders bleken kruitvaten van stress. Zelf beseften die nauwelijks hoe ze eraan toe waren. Pas toen de onderzoekers hen ermee confronteerden, herkenden ze hun eigen disbalans.

Emotionele reserve uitgeput

Microstress ontstaat door kleine momenten van spanning die ogenschijnlijk beheersbaar zijn. Bijvoorbeeld het opbeuren van een medewerker die vastloopt, een appje over een afspraak die uitloopt, het aanhoren van een manager die stoom afblaast of het doorhakken van een knoop in een besluiteloos team. Dagelijkse incidenten die zich tientallen keren per dag voordoen in het leven van een leider. Ze kosten weinig tijd, vergen weinig energie en hebben amper impact op de leider. Maar ongemerkt putten ze emotionele reserves, het vermogen om dingen voor elkaar te krijgen en het zelfvertrouwen uit.

Volgens de onderzoekers is microstress anders dan de ‘gewone’ stress die elke leider wel kent. Reguliere stress ontstaat door grote, duidelijk aanwijsbare gebeurtenissen, zoals ontslagrondes of conflicten. Deze vorm van stress roept een lichamelijke reactie op die beschermend werkt en bijdraagt aan een fysieke balans, zoals het bekende vecht- of vluchtgedrag. Leiders hebben bovendien geleerd om remedies tegen stress toe te passen, zoals mindfulness of meditatie.

Microstress daarentegen blijft onder de radar. Volgens Joel Salinas, neuroloog en onderzoeker aan de New York University Grossman School of Medicine, registreren hersenen deze kortdurende spanningen niet als een bedreiging, waardoor ze ook geen beschermend afweermechanisme activeren.

Microstress bestrijden

Het goede nieuws is volgens de onderzoekers dat microstress bestreden kan worden. Ze doen drie aanbevelingen.

1. Houd microstress op afstand. Bijvoorbeeld door niet in te gaan op allerlei kleine verzoeken die onbedoeld veel kleine spanningen met zich meebrengen. Wees streng in waar je je energie aan besteedt. En wees zorgvuldig in het aanknopen van relaties. De meeste microstress wordt veroorzaakt door de naaste omgeving.

2. Zadel de omgeving niet op met microstress, want die komt als een boemerang terug. Het overbrengen van microstress, bijvoorbeeld door een slecht humeur te ventileren, wekt gram in de omgeving die ook weer spanning veroorzaakt. Minder spanning opwekken betekent er minder van terugkrijgen.

3. Leer relativeren door in meer dan één sociale groep te participeren. De dimensionaliteit van deze groepen helpt om afstand te nemen van gebeurtenissen. Mensen die een eendimensionaal leven leiden komen niet los van de kleine spanningen.

Meer over het onderzoek naar microstress staat in The Microstress Effeft:, van Rob Cross en Karin Dillon