Schoonheid zit vrouwelijke leider in de weg

Vrouwelijke leiders die tevens - uitzonderlijk - aantrekkelijk zijn, worden eerder gewantrouwd dan andere vrouwelijke en mannelijke leiders.

“Ik heb gemerkt dat aantrekkelijkheid over het algemeen lastig manoeuvreren is voor vrouwen: er zijn duidelijk voordelen aan mooi zijn, maar je krijgt ook veel kritiek van zowel mannen als vrouwen als ze je zien als iemand die pronkt met zijn schoonheid of seksualiteit,” zegt Leah Sheppard, onderzoeker aan de Washington State University. 

Samen met onderzoeker Stefanie Johnson van de University of Colorado, onderzocht Sheppard een selectie artikelen over ontslagrondes bij organisaties. Het betrof artikelen die tevens foto's  toonden van de directieleden die de bezuinigingen aankondigden. 

Leider zelf ook ontslagen 

Deelnemers aan het onderzoek kregen de opdracht de geselecteerde artikelen te lezen en de betrouwbaarheid van de afgebeelde leiders te beoordelen. Ook moesten zij beslissen of de betreffende leider zelf ook ontslagen moest worden. 

In de gevallen dat de getoonde directeur een vrouw was, oordeelden de deelnemers deze als minder betrouwbaar en rijp voor ontslag als zij tevens – uitzonderlijk – aantrekkelijk was. Conclusie van de onderzoekers: voor vrouwen in het bedrijfsleven is schoonheid een last.

“Vrouwelijke leiders worden geconfronteerd met veel tegenstrijdige boodschappen. Dit is er een van. Het is jammer, maar wel de realiteit,” zegt Sheppard in een interview met Ania G. Wieckowski in Harvard Business Review over de aanpak van het onderzoek.

Bepalen wat aantrekkelijk is 

Omdat schoonheid arbitrair is en om aan te tonen dat het effect alleen bij aantrekkelijke vrouwelijke leiders optreedt, deden de onderzoekers eerst nog ander onderzoek. Zij vroegen mensen om de aantrekkelijkheid van afgebeelde leiders te beoordelen. 

Op basis daarvan werd een verdeling gemaakt in mannelijke en vrouwelijke leiders met een zeer aantrekkelijk en neutraal uiterlijk. Voor de consistentie waren allen zakelijk gekleed en blank.
 
Vervolgens stelden de onderzoekers de deelnemers aan het onderzoek vragen als: hoe geloofwaardig is de uitleg van de directeur? Lijkt hij of zij eerlijk? In een apart onderzoek is gevraagd of de leiders zelf ook ontslagen moesten worden vanwege hun aandeel in de ontslagronde.

Neutraal ogende vrouwelijke tegenhangers 

“We ontdekten dat zeer aantrekkelijke vrouwen als leider minder geloofwaardig en minder betrouwbaar werden beschouwd en volgens de deelnemers eerder ontslag verdienden dan hun neutraal ogende vrouwelijke tegenhangers,” zegt Sheppard.

De onderzoekers ontdekten vrijwel geen verschil in de reacties van mensen op de aantrekkelijke en de minder aantrekkelijke mannelijke woordvoerders die hetzelfde nieuws aankondigen.

Mythe van de kwaadaardige verleidster 

Waar het wantrouwen tegenover aantrekkelijke vrouwen vandaan komt, is lastig te verklaren. De onderzoekers denken dat de mythe van de kwaadaardige verleidster mogelijk meespeelt. “Er zou een onbewuste angst zijn bij mannen en vrouwen dat – uitzonderlijk – mooie vrouwen hun uiterlijk gebruiken om mensen, meestal mannen, te manipuleren.” 

Dit kan volgens de onderzoeker evolutionaire wortels hebben; aantrekkelijkheid is van oudsher een instrument van vrouwen in de strijd om toegang tot mannen en zo tot economische mogelijkheden.

In een ander experiment vroegen de onderzoekers deelnemers om woordvoerders te beoordelen die juist positief nieuws brachten namens een organisatie. Maar ook daarin werden de meest aantrekkelijke vrouwen gewantrouwd. 

Discriminatie op basis van geslacht 

Volgens Sheppard is dit fenomeen lastig aan te pakken in een zakelijke omgeving. Trainingen om vooroordelen tegen te gaan betreffen meestal discriminatie op basis van geslacht, ras, seksuele geaardheid. 

Onze onbewuste vooringenomenheid tegenover zeer aantrekkelijke of juist zeer onaantrekkelijke mensen moet eerst nog bespreekbaar worden gemaakt, denkt de onderzoeker.