Selecteer de nieuwe topleider met deze kernvragen – volgens onderzoekers Wharton School

Leiders van grote bedrijven hebben niet altijd genoeg duidelijkheid over hun taken en rollen. Dat komt omdat ze steeds zichtbaarder opereren in een hyperpolitiek landschap, waar ze activistische aandeelhouders, grote investeerders, bezorgde werknemers, maatschappelijke organisaties en overheden te vriend moeten houden. Dan moeten ze ook nog eens zorgen voor diversiteit in hun organisaties en in hun eigen rangen.

Deze zorgen over de kwaliteit van nieuw leiderschap brachten vier onderzoekers ertoe om zeven kernvragen te formuleren bij de selectie van nieuwe leiders. Weloverwogen antwoorden op deze zeven vragen leidt volgens de onderzoekers tot het inzicht in de rollen en taken die een nieuwe leider nodig heeft.

De zeven kernvragen

De vier onderzoekers stelden hun kernvragen op onder auspiciën van de Wharton School, de business school van de universiteit van Pennsylvania. Het kwartet onderzoekers heeft de zeven kernvragen ontleend aan hun contacten met meer dan een vijfde van de raden van bestuur van bedrijven van de Fortune 1000. Daarnaast hebben ze interviews gehouden met meer dan twee dozijn bestuurders van Amerikaanse topbedrijven.

1. Hebben we zicht op de kwaliteiten waarnaar we op zoek zijn?

Raden van bestuur moeten zoeken naar een leider die een collegiale maar objectieve relatie andere bestuurders kan onderhouden. Deze relatie moet zijn gebaseerd op vertrouwen in combinatie met relevante strategische ervaring om een bedrijf in goede banen te leiden. Een leider dient bovendien de moed te hebben om het management en het bestuur waar nodig uit te dagen en deze uitdaging ook aan te moedigen bij andere bestuurders.

2. Hoe actief moet de CEO zijn in het selectieproces?

De CEO moet samenwerken met andere leiders in de organisatie. Veel van de belangrijkste beslissingen over strategie en talent nemen ze in onderling overleg. Daarom moet ook de CEO worden betrokken bij het identificeren en interviewen, doorlichten een kiezen van kandidaten voor leiderschapsposities.

3. Zijn de CEO en andere leiders duidelijk over hun rollen?

Als de rol van de CEO niet duidelijk is gedefinieerd, kunnen er tal van operationele problemen ontstaan. Daardoor kan er een wig komen tussen de leiders. Er zijn voorbeelden van activistische investeerders die probeerden andere spreekbuizen aan te breken door contacten te leggen met commissarissen en andere leiders dan de CEO.

4. Is het bestuur het eens over de juiste capaciteiten voor een leider?

Naarmate de top van bedrijven steeds diverser wordt moet een leider meer over de emotionele intelligentie en overtuigingskracht beschikken. Zo brengt een leider meerdere standpunten samen om de interpretatie ervan tot een samenhangend geheel te maken.

5. Wat te doen als meerdere leiders CEO willen worden?

Het kan lastig zijn om twee of meer hoge managers te laten strijden om de rol van CEO. Zijn ze allemaal geschikt of piekt er eentje bovenuit? De vier onderzoekers hebben een handigheidje bedacht. Leg de topmanagers die in aanmerking komen een vragenlijst voor met de vraag welke toppers onmisbaar zijn. Als degene die zichzelf noemen niet worden genoemd door anderen, zijn ze waarschijnlijk niet de ideale leiders.

6. Hoeveel moeten we de CEO betalen?

Het werk van een CEO is vraagt vaak veel meer tijd dan dat van andere leiders. Dat is het verleidelijk om ook de beloning navenant op te schroeven. Maar dat is een afrader. Te grote loonverschillen in de top wekken de indruk dat er meerdere niveaus van leiderschap zijn, ook als leiders nauw met elkaar samenwerken. Beter is om in plaats van een sterk afwijkende beloning een aandelenregeling aan te bieden in combinatie van buitengewone prestaties.

7. Moeten we termijngrenzen stellen?

Er is een voortdurende discussie geweest over de vraag of topmanagers gelimiteerde termijnen moeten hebben. Vooral in de VS, waar commissarissen in dezelfde board zitten als raden van bestuur. Amerikaanse bedrijven geven aan dat de inperking van een zittingstermijn niet nodig is. Waarom zou je een nog relatief nieuwe leider die het goed doet dwingen om op te stappen?