“Aanhoudende loongolf is de voorbode van een ongekende economische crisis”

Dat de loontrend in ons land opwaarts is, blijk uit een analyse van AWVN van de dertien nieuwe cao’s die in september zijn afgesloten. Die behelzen een gemiddelde loonstijging van 4,4 procent. Daarmee is de gemiddelde loonstijging via cao’s dit jaar 3,4 procent, ruim een procent hoger dan vorig jaar. Toen bedroeg de gemiddelde loonstijging 2,1 procent bedroeg. Dit jaar moeten nog 143 van 405 cao’s worden vernieuwd en er zijn geen tekenen dat de loonontwikkeling zal stagneren.

Funeste gevolgen voor de economie

Dat kan echter funeste gevolgen hebben voor de economie, aldus Johan Geeroms, Director Risk Underwriting Benelux van Allianz Trade. Hij voorspelt een economische crisis waar de coronacrisis bij in het niet valt. De sterke loonontwikkeling is een van de oorzaken daarvan. Geeroms wijst op diverse onderzoeken van de eigen researchafdeling van Allianz Trade.

De sterke ontwikkeling van de lonen is voor veel werkgevers te machtig, zo stelt Geeroms. Hij wijst op het minimumloon dat in Nederland met 10 procent omhooggaat. Het kabinet roept werkgevers voorts op om de lonen te verhogen. “Dat is prima voor ASML of ander groot bedrijf, maar voor een gemiddeld mkb-bedrijf is dat niet te betalen”, aldus de verzekeringsman. Juist nu kampen bedrijven met bizar hoge kostenstijgingen van energie en materialen. Er zijn bedrijven waar de energierekening vertienvoudigt.

“Dat is niet te doen”, stelt Geeroms. “Tal van sectoren worden bizar hard geraakt. Denk aan energie-intensieve sectoren als chemie of metaal. Dat is dadelijk nul loon in plaats van loonsverhoging.”

Snel oplopende faillissementen

Het ene cijfer is nog ernstiger dan het andere, vervolgt Geeroms. De snel oplopende faillissementen in Europa bedragen volgend jaar gemiddeld 40 procent. In Nederland zullen ze dit jaar al met 24 procent toenemen. De inflatie die piekt op 10 procent in de eurozone, de oplopende rente, de dure dollar die grondstofkosten extra opdrijft. Daar komen dan de stijgende loonkosten bovenop van 10 procent en meer. Bedrijven hebben te maken met een ongekende stijging van inputkosten die tientallen procenten hoger uitvallen.

Volgens Geeroms is vooral in Europa een domino-effect gaande waardoor het bedrijfsleven in sneltreinvaart wordt geraakt. Bedrijven komen werkkapitaal tekort. Door de hogere kosten staan de marges onder druk. Bedrijven gaan daardoor facturen later betalen om zo meer geld te hebben voor de eigen dagelijkse bedrijfsvoering. Hierdoor brengen bedrijven elkaar nog meer in de problemen. Steeds meer bedrijven komen geld tekort voor de dagelijkse bedrijfsvoering, zo waarschuwt Geeroms.

Geeroms noemt de crisis een gordiaanse knoop. “Waar moet je de oplossing zoeken? De overheid zal aan de ene kant het MKB vergaand tegemoet moeten komen, tegelijkertijd zijn er door corona en de hoge energieprijzen al gigantische steunpakketten toegekend. Dat kan niet eindeloos doorgaan.”

Monetair schaakmat

Hij benoemt ook een ander dilemma: het monetaire beleid. “De inflatie moet beteugeld worden, vandaar de oplopende rente. Maar eigenlijk zou de overheid de groei willen faciliteren en daarvoor heb je juist goedkoop geld nodig. Monetair staan we schaakmat in Europa.”

In de eurozone geven burgers dit jaar 70 miljard euro minder uit. Ongetwijfeld zal de overheid bedrijven verder tegemoetkomen, verwacht. Bijvoorbeeld door uitstel te verlenen voor het terugbetalen van de corona-belastingschuld van ruim 19 miljard euro. Bedrijven stapelen daardoor schuld op schuld, inclusief de oplopende rentelast.

Fundament voor herstel ontbreekt

Geeroms voorziet ook politieke onrust in Europa rond begrotingstekorten en duurzaamheidsdoelstellingen. “Kijk naar Duitsland, 200 miljard euro steun om alleen al de hoge energieprijs te compenseren. Wat we gaan zien is dat de beschikbare begrotingsruimte van landen volledig wordt uitgeput. Begrotingen ontsporen. Juist in een tijd waarin ook veel geld nodig is voor de energietransitie en klimaatmaatregelen. Het kan haast niet anders dan dat duurzaamheid komende tijd op de achtergrond zal raken.”

Is er dan geen lichtpunt? “Zolang Rusland doorgaat en zolang corona op de loer blijft liggen, blijft onzekerheid heersen. Hierdoor ontbreekt het fundament dat nodig is voor herstel.”