Verplichte opleiding digitale weerbaarheid en meer ruimte voor AI bij overheid

Ambtenaren van de rijksoverheid moeten voor het eind van het jaar de basisopleiding digitale weerbaarheid hebben afgerond. Het is een online leermodule die ongeveer vier uur in beslag neemt. Dat schrijft Binnenlands Bestuur naar aanleiding van een bericht op digitaleoverheid.nl.

Hiermee wil de overheid ambtenaren bewust maken van hun rol in de beveiliging van systemen en data van de rijksoverheid en van privégegevens. De overheid werkt immers met veel gevoelige en vertrouwelijke informatie over burgers, bedrijven en de overheid zelf. Volgens Digitale Overheid is een aantal organisaties er al mee aan de slag gegaan, zoals de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Infrastructuur en Waterstaat.

Zeven cursusonderdelen

De opleiding is bestemd voor zowel leidinggevenden als medewerkers. Het lesmateriaal maakt ze vertrouwd met de Gedragsregeling voor de digitale en fysieke werkomgeving via zeven cursusonderdelen: Omgaan met informatie, veilig werken op kantoor, veilig samenwerken, veilig thuiswerken, veilig werken onderweg, omgaan met persoonsgegevens en privacy en pas op voor cybercriminelen. Aan het eind van elk onderdeel volgt een toets.

Ambtenaren kunnen de cursus in eigen tempo volgen. De eindtoets moet echter wel in één keer worden afgelegd. De consequenties of sancties bij het niet op tijd afronden van de opleiding zijn volgens de woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een zaak tussen leidinggevende en de betreffende medewerker. “Er kunnen natuurlijk altijd diverse, heel redelijke redenen zijn waarom iemand niet de opleiding voor het eind van dit jaar kan afronden.”

Veel overheidsorganisaties hebben al een vorm van basistraining, maar die is meestal facultatief. Tweeënhalf jaar geleden werd besloten de verplichte rijksbrede Basisopleiding Digitale weerbaarheid te ontwikkelen. Daarop volgde een afstemming en besluitvorming met de circa tweehonderd organisaties waarvoor de opleiding van toepassing is. De periode tot de huidige lancering is vervolgens gebruikt voor het inkooptraject en de ontwikkeling van de opleiding.

Verruiming inzet AI

Deze week heeft het kabinet ook nieuwe spelregels afgesproken met gemeenten, provincies, waterschappen en uitvoeringsorganisaties over het gebruik van generatieve AI. Ambtenaren krijgen meer ruimte om generatieve AI te gebruiken in hun werk, bijvoorbeeld om vergunningsaanvragen te versnellen, vragen van burgers en ondernemers sneller te beantwoorden of om efficiënter besluiten te nemen. Hierbij moeten zij zich wel aan voorwaarden houden.

Medewerkers moeten leren omgaan met AI-geletterdheid door training en samenwerking tussen disciplines zoals juridische experts, dataspecialisten en ontwikkelaars

Het standpunt benadrukt de noodzaak van samenwerking met alle bestuurders en medewerkers van overheidsorganisaties, duidelijke risicoanalyses en het gebruik van betrouwbare generatieve AI-modellen. Daarbij moedigt de rijksoverheid aan om gebruik te maken van in Europa ontwikkelde toepassingen en open-source oplossingen.

Experimenten

Er wordt al door overheidsinstanties geëxperimenteerd met generatieve AI. Zo maakt de provincie Zuid-Holland gebruik van de PZH-assistent, ontwikkeld als een veilig alternatief voor ChatGPT en vergelijkbare chatbots en alleen beschikbaar voor ambtenaren van de provincie Zuid-Holland. De assistent heeft geen directe impact op bedrijven en burgers, omdat deze voornamelijk intern wordt gebruikt. Een ander praktijkvoorbeeld is de chatbot Guus bij de gemeente Goes. Guus geeft antwoord op vragen die burgers stellen. De chatbot gebruikt uitsluitend vooraf vastgelegde bronnen, zoals URL’s van goes.nl.

Eerste AI-spelregels

Het standpunt is tot stand gekomen door actieve samenwerking tussen alle bestuurslagen, onder coördinatie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, meldt rijksoverheid.nl. Deze samenwerking past binnen de bredere Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) voor de gehele overheid, die in het voorjaar naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Daarnaast is een handreiking ontwikkeld om overheidsprofessionals van alle overheden praktisch te ondersteunen bij de implementatie van generatieve AI in de dagelijkse (werk)praktijk. Dit zijn de eerste spelregels voor AI die voor de gehele overheid gelden.

Lees ook:

• Hoe leiders hun vermogen tot beoordelen verder aanscherpen en ai de baas blijven
• Rapport: overheid 20% productiever en minder personeelstekort met AI
• AI Act en AI-geletterdheid: hoe maak je HR-medewerkers klaar voor werken met AI-systemen?